Maqolada Afg'onistonning XX asrdagi siyosiy ahvoli, mamlakatdagi urushlar, ichki nizolar va bu holatlarning afg'on xalqiga ta'siri, ayniqsa, afg'on qochqinlari muammosi haqida so'z boradi. Shuningdek, Sovet qo'shinlarining Afg'onistonga kirishi, Tolibon harakati va ularning hukmronligi davridagi vaziyatlar ham tahlil qilingan. Maqola afg'on qochqinlarining soni, ularning chet eldagi hayoti va mamlakatga qaytishlari masalalarini ham o'z ichiga oladi.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan DSc.28.12.2017.S.21.02 raqamli Ilmiy kengash huzurida Toshkent davlat sharqshunoslik institutida bajarilgan. Dissertatsiya O'zbekiston, Rossiya va xalqaro hamjamiyat tomonidan Afg'oniston davlatining shakllanishiga ta'sir ko'rsatuvchi tashqi omillar va mintaqaviy jarayonlar ta'sirini tadqiq etishga bag'ishlangan. Tadqiqot O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishlariga mos keladi va zamonaviy Afg'oniston davlatchiligini shakllantirishning nazariy-metodologik asoslari, uning tarixiy rivojlanishi va mintaqaviy jarayonlardagi o'rni, shuningdek, 2001 yil sentyabrdan keyingi davrda xalqaro hamjamiyatning roli kabi masalalarni qamrab oladi.
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan roʻyxatga olingan doktorlik dissertatsiyasiga bagʻishlangan boʻlib, unda XIX asr oʻrtalari – XX asr boshlarida Turkistonda yashagan afgʻon fuqarolarining siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotdagi oʻrni, ularning migratsiyasi sabablari va oqibatlari atroflicha oʻrganilgan. Tadqiqotda Rossiya imperiyasi va Buyuk Britaniya oʻrtasidagi siyosiy raqobat, Afgʻonistondagi ichki urushlar va iqtisodiy qiyinchiliklar afgʻon fuqarolarining Turkistonga koʻchishiga sabab boʻlgan omillar sifatida koʻrsatilgan. Tadqiqot muallifi V.B.Mattiyev XIX-XX asrlar davomida Turkistonda yashagan afgʻon fuqarolarining faoliyatiga oid koʻplab manbashunoslik va tarixshunoslik tahlilini amalga oshirgan. Tadqiqotning asosiy xulosalari va amaliy ahamiyati ham bayon etilgan.
Ushbu kitobda buyuk faylasuf Aflotunning davlat va jamiyat tuzilishi, qonunlar, qonunlarga bo'lgan asosiy talablar, ularni aholiga tushuntirish va nihoyat joriy etish haqida mulohazalar yuritiladi. Kitobda umuminsoniy qadriyatlar, adolat, mardlik, nomus, vatanparvarlik, ota-ona hurmati, ezgu ishlarni amalga oshirish kabi masalalar yoritilgan.
Ushbu kitobda buyuk faylasuf Aflotun davlat va jamiyat tuzilishi, qonunlar va ularga bo'lgan asosiy talablar, shuningdek ularni aholiga tushuntirish va amalda joriy etish masalalari haqida mulohazalar yuritadi. Kitobda adolat, mardlik, nomus, vatanparvarlik, ota-ona hurmati, ezgu ishlarni amalga oshirish kabi umuminsoniy qadriyatlar yoritilgan.
Ushbu maqola Shavkat Rahmonning she'riyatidagi ko'p ma'noli so'zlarni tahlil qiladi. Unda shoirning so'zlarni noziklik bilan qo'llashi, ayniqsa metaforalar orqali she'riy tafakkurni boyitishi ko'rsatilgan. Maqolada qaynagan, quloq, sinch, to'qiydi va afg'on kabi so'zlarning ko'chma ma'nolari va ularning she'riy kontekstdagi ahamiyati misollar bilan ochib berilgan. Shuningdek, metonimiya va uning she'riyatdagi roli ham tahlil qilingan.
Ushbu kitobda Afg'oniston tarixining XVI-XIX asrlardagi davri o'rganilgan. Unda afg'on xalqining etnogenezi, etnik tarixi, hududiy joylashuvi, lingvistik xususiyatlari va madaniyati yoritilgan. Bundan tashqari, Afg'onistonning siyosiy tarixi, Durroniylar davlati, ingliz-afg'on urushlari va mamlakatning Rossiya va Britaniya imperiyalari o'rtasidagi munosabatlari tahlil qilingan.
Asarda keksa professor va yozuvchi o'rtasidagi suhbat tasvirlangan bo'lib, professor yozuvchining ijodiga nisbatan tanqidiy fikrlar bildiradi. U san'atning jamiyatdagi roli, kitobxonlarning o'zgarishi va san'atkorning o'ziga bo'lgan ishonchi haqida savollar tug'diradi. Suhbat davomida yozuvchi o'zining kasbiy ahamiyatini qayta baholaydi va yangi qarashlarga ega bo'ladi.
Ushbu kitob Osiyo va Afrika mamlakatlarining XX asrning boshidan 2005 yilgacha bo'lgan eng yangi tarixini o'rganishga bag'ishlangan. Unda har bir mintaqaning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishi, milliy ozodlik harakatlari, xalqaro munosabatlardagi o'rni kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Ushbu kitob Osiyo va Afrika mamlakatlarining eng yangi tarixini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, 20-asrning boshidan 21-asrning boshlarigacha bo'lgan davrni qamrab oladi. Kitobda Xitoy, Hindiston, Eron, Turkiya, Yaponiya kabi mamlakatlarning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi, shuningdek, Afg'oniston va arab davlatlaridagi vaziyat tahlil qilinadi. Bundan tashqari, xalqaro munosabatlar, milliy ozodlik harakatlari va mustaqillikka erishish jarayonlari ham yoritilgan.