Ushbu avtoreferat Z.D. Boboevning farmatsevtika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiyasining qisqacha mazmunini o'z ichiga oladi. Tadqiqotda Йод-β-циклодекстрин субстанцияси ва унинг асосида тайёрланган
Ushbu maqolada "Yod-B-CD" substansiyasining miqdoriy tahlili uchun taklif etilgan spektrofotometrik usulning validatsiyasi batafsil yoritilgan. Tadqiqotda usulning xususiyatlari, tanlanganligi, chiziqliligi, mosligi, to'g'riligi va aniqligi kabi asosiy ko'rsatkichlar bo'yicha validatsiyasi amalga oshirilgan. Maqolada usulning afzalliklari, ya'ni oddiy, qulay, arzon, sezgir va samarali ekanligi ta'kidlangan. Shuningdek, "Yod-B-CD" substansiyasining farmatsevtika amaliyotida muhim o'rin tutishi, ayniqsa, йод танқислигини oldini olishda qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan. Ushbu maqolada "Yod-B-CD" substansiyasining sifatini nazorat qilishda spektrofotometrik usulning ahamiyati va uni amaliyotga tatbiq etish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Ushbu avtoreferatda "Iod-containing food additives and their classification" mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi qisqacha bayon qilingan. Tadqiqotning asosiy maqsadi — iodine bilan boyitilgan oziq-ovqat qo'shimchalarini olish usullarini ishlab chiqish va ularning kimyoviy tarkibi asosida tasniflashdir. Tadqiqotda xurmo, limon, qovoq kabi mevalardan olingan ekstraktlarning antioksidantlik faolligi, tarkibidagi iodine miqdori potenziometrik va iodometrik titrlash usullari yordamida aniqlangan.
Ushbu kitob yod tanqisligini, uning sabablarini va davolash usullarini o'rganadi. Shuningdek, kitobda qalqonsimon bez kasalliklari, ularning belgilari, tashxisi va davolash usullari haqida ma'lumot berilgan.
Ushbu dissertatsiya O'zbekiston farmatsevtika institutida tayyorlangan bo'lib, unda yod tanqisligi kasalligini davolash va oldini olishda qo'llaniladigan yod-β-tsiklodextrin moddasi va uning asosidagi kapsulalar sifatini nazorat qilish usullarini ishlab chiqish masalalari o'rganilgan. Tadqiqotda yod-β-tsiklodextrin moddasini olish, uning fizik-kimyoviy xususiyatlarini aniqlash, sifatini nazorat qilish hamda ushbu moddadan tayyorlangan
Ushbu nashr farmatsevtika va tibbiyot sohasidagi dolzarb muammolarga bag'ishlangan maqolalarni o'z ichiga oladi. Unda, xususan, sedareks preparatini aniqlashda termodezorbtsion-ionizatsion spektroskopiya usulidan foydalanish, yangi xondroprotektor moddalarni ishlab chiqish, shuningdek, preparatlarning sifati va miqdorini aniqlash usullari atroflicha yoritilgan. Maqolalarda ilmiy-tadqiqot ishlari natijalari, qo'llanilgan usullar va olingan xulosalar batafsil bayon etilgan.
Ushbu maqola megozin nomli polifenolning gipyerpes virusiga qarshi ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda megozinning y-tsiklodekstrin bilan hosil qilgan supramolekulyar kompleksining (1:1 nisbatda) suvda yaxshi eruvchanligi va uning ra-kov hujayralariga va mikroorganizmlarga ta'siri o'rganilgan. Natijalarda kompleksning toksik emasligi va mikroblarga qarshi ta'sirining toza megozindan yuqori ekanligi aniqlangan. Shuning uchun ushbu kompleks viruslarga va mikroblarga qarshi dorilarni ishlab chiqishda qo'llanilishi mumkinligi ta'kidlanadi.
Ushbu dissertatsiya ishida siklodekstrin asosidagi supramolekulyar komplekslarning tayyorlanishi, ularning tuzilishi va fizik-kimyoviy xossalari, xususan, ularning metall korroziyasiga qarshi ingibitorlik faolligi oʻrganilgan. Tadqiqotda ẞ-SDoFDA, ẞ-SDME, ẞ-SDDFK, ẞ-SDNA va ẞ-SDAS kabi bir qator yangi supramolekulyar komplekslar sintez qilinib, ularning tuzilishi IR, ¹H NMR, Raman spektroskopiya, TGA usullari yordamida aniqlangan. Keyinchalik, ushbu komplekslarning elektrokimyoviy va adsorbsion xossalari oʻrganilib, ularning poʻlatni korroziyadan himoya qilishdagi samaradorligi baholangan. Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan ingibitorlar Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari hamda GISSARNEFTGAZ qoʻshma korxonasida muvaffaqiyatli sinovdan oʻtkazilgan.
Ushbu tadqiqotda O'zbekistonning Surxondaryo viloyatidagi geologik konlar, xususan Kruk (Qashqadaryo artezian havzasi) hududidagi yer osti suvlarida mavjud bo'lgan yod miqdori va uning sanoat miqyosida ajratib olinishi bo'yicha ko'p yillik tajribaviy ma'lumotlar umumlashtirilgan. Tadqiqot natijalari ushbu suv manbalarining sanoat talablariga javob berishini va yod qazib olish uchun yaroqliligini tasdiqlaydi. Maqolada yodning tirik organizmlar va milliy iqtisodiyot uchun ahamiyati, jumladan, oziq-ovqat, farmatsevtika va kimyo sanoatida qo'llanilishi, shuningdek, O'zbekistonda yod tanqisligi muammosi va uni bartaraf etish yo'llari, jumladan, boy yodli yer osti suvlari istiqbollari haqida ma'lumot berilgan. Kimyoviy va fizika-kimyoviy tahlillar natijalari, suvning minerallashuvi, pH darajasi va yod konsentratsiyasining mavsumiy o'zgarishlari jadval va grafiklar orqali ko'rsatilgan. Xususan, Haudag (Kattakum-2 qudug'i) va Uchqizil (37-sonli qudug') konlaridagi suvlar yuqori yod miqdoriga ega ekanligi ta'kidlangan. Yod qazib olishning texnik-iqtisodiy jihatlari va istiqbollari ham muhokama qilingan.
Ushbu tadqiqotda supramolekulyar komplekslar hosil qilish orqali suvda qiyin eriydigan biofaol moddalarni biofarmasevtik maqbullashtirish usullarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda DNBK, benzokain va lagochilin kabi suvda qiyin eriydigan moddalarning turli supramolekulyar birikmalari, jumladan, organik tuzlar, metall komplekslari va siklodekstrinlar bilan klartatlar sintez qilingan va ularning tuzilishi, eruvchanligi va biologik faolligi o'rganilgan. Natijalarda suvda qiyin eriydigan moddalarning eruvchanligini va bioaktivligini oshirish usullari ko'rsatib berilgan.