Ushbu kitob Qoʻqon xonligining XIX asrdagi tarixiga bag'ishlangan bo'lib, Mirzo Olim Maxdum hoji Turkistonning o'sha davrdagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayotini yoritadi. Asarda xonlikning ichki nizolari, qo'shni davlatlar bilan munosabatlari, Rossiya imperiyasining Turkistonga bosqini kabi masalalar o'rganilgan. Muallif o'z davrining muhim voqealari va shaxslariga o'z munosabatini bildiradi hamda o'quvchilarga o'sha davr haqida qimmatli ma'lumotlar beradi.
“Tarixi Turkiston” kitobi o'z davrining muhim tarixiy voqealari, ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, madaniyat va xo'jalik hayotini o'z ichiga olgan noyob asardir. Kitobda Markaziy Osiyo, xususan, Qo'qon xonligi, Buxoro amirligi va Xiva xonligi tarixiga bag'ishlangan ma'lumotlar, shuningdek, XIX asrda bo'lib o'tgan muhim voqealar va shaxslar haqida batafsil hikoya qilinadi. Muallif, Mirzo Olim Maxdum Hoji, o'z davrining tarixchi-olim sifatida o'zining o'tkir kuzatuvlari va tahlil qilish qobiliyati bilan ajralib turadi. Kitob o'zbek tilida yozilgan bo'lib, o'quvchiga Turkistonning o'tmishi haqida keng qamrovli ma'lumot beradi. Asarning ilmiy-ommabop uslubda yozilganligi, uning qiziqarli bayoni uni keng kitobxonlar ommasi uchun qimmatli manbaga aylantiradi. Kitob o'zbek tarixshunosligi uchun ham muhim ahamiyatga ega bo'lib, unda keltirilgan ma'lumotlar va tahlillar keyingi tadqiqotlar uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Kitobda Mirzo Olim Maxdum Hoji Turkistoniyning XIX asrda Turkistonda bo'lib o'tgan tarixiy voqea va hodisalarga bag'ishlangan asari. Unda Qo'qon xonligi, Buxoro amirligi va Xiva xonligining siyosiy ahvoli, madaniyati va o'zaro munosabatlariyoritilgan. Muallif, shuningdek, Turkistonning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi sabablarini tahlil qiladi. Kitobda o'sha davrning murakkab ijtimoiy-siyosiy muhiti va turli xalqlar o'rtasidagi munosabatlar tasvirlangan.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekiston Respublikasi siyosiy partiyalarining dasturiy hujjatlarida davlat va huquq masalalarining aks etishini tarixiy-huquqiy tahlil qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda XX asr boshlaridagi Turkiston siyosiy partiyalarining davlat va huquqqa oid g'oyalari, ularning davlat qurilishi, huquqiy tizimni isloh qilish bo'yicha takliflari o'rganilgan. Shuningdek, muallif siyosiy partiyalarning shakllanishi, faoliyati va ularning mamlakat siyosiy-huquqiy tizimidagi o'rni hamda ta'sirini tahlil qiladi. Tadqiqot natijalarida siyosiy partiyalarning faoliyatini yanada takomillashtirishga qaratilgan taklif va tavsiyalar ham keltirilgan.
Kitobda Turkiston Muxtoriyatining tashkil topishi, uning faoliyati, tarafdorlari, bolsheviklar tomonidan tugatilishi va tarixiy ahamiyati yoritilgan. Shuningdek, muxtoriyatga qarshi kurash, Turkiston ASSRning tashkil etilishi va bu davrdagi siyosiy jarayonlar haqida ham ma'lumot berilgan.
Ushbu maqola "Turkiston Muxtoriyati: milliy demokratik davlatchilik qurilish tajribasi" deb nomlangan bo'lib, u 1917 yilda Turkistonda tashkil etilgan muxtoriyatning paydo bo'lishi, faoliyati va ag'darilishi haqida batafsil ma'lumot beradi. Maqolada Rossiyadagi siyosiy vaziyat, milliy ozodlik harakatlarining rivojlanishi, turli partiyalar (kadetlar, eserlar, musulmon tashkilotlari)ning dasturlari va ularning Turkiston muxtoriyati g'oyasiga nisbatan munosabati tahlil qilinadi. Ayniqsa, "Turkiston Odam Markaziyati" partiyasining (Turkiy federalistlar partiyasi) 1917 yildagi qurultoyida qabul qilingan dasturi, uning milliy davlatchilik konsepsiyasi, jumladan, muxtoriyat loyihasi batafsil yoritiladi. Maqolada muxtoriyat hukumatining tuzilishi, uning vazifalari, faoliyati hamda bolsheviklar tomonidan uning zo'ravonlik bilan tugatilgani haqida ham so'z boradi. Umuman olganda, maqola Turkistonning milliy davlatchilik qurish yo'lidagi ilk urinishlari va bu jarayonda duch kelgan qiyinchiliklarni ochib beradi.
Ushbu kitob "Turkiston Muxtoriyati va uning taqdiri" mavzusida bo'lib, unda Turkiston muxtoriyatining tashkil topishi, xalq tomonidan qo'llab-quvvatlanishi, bolsheviklar tomonidan qonga botirilishi va tarixiy ahamiyati kabi masalalar yoritilgan. Kitobda muxtoriyatning tashkil etilish jarayoni, siyosiy partiyalar, shuningdek, muxtoriyatning tugatilishi va istiqlolchilik harakatining boshlanishi haqida ma'lumotlar berilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Milliy universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi Ilmiy Kengash tomonidan tasdiqlangan dissertatsiyaning qisqacha mazmunini o'z ichiga oladi. Unda 1919-1920 yillarda Turkiston o'lkasi Musulmonlar byurosining faoliyati, uning tashkil topishi, milliy kommunistlarning roli, ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga ta'siri va byuroning tugatilishi kabi masalalar tadqiq qilingan.
Ushbu maqola Yujin Skylyar nomli AQShning Rossiya imperiyasidagi bosh konsuli tomonidan yozilgan "Turkiston: Rossiya Turkistoni, Qo'qon, Buxoro va G'uljaga sayohat qaydlari" asarining birinchi jildidagi Samarqandga bag'ishlangan bobini tahlil qiladi. Asar 1873 yilda Rossiya imperiyasi O'rta Osiyo xonliklariga harbiy harakatlar olib borayotgan, Xiva xonligiga qarshi faol harakatlar davom etayotgan, Qo'qon xonligida esa ichki nizolar kuchaygan paytda yozilgan. Skylyarning Samarqandga tashrifi 1873 yilning may oyida bo'lib o'tgan. Muallif o'z asarida Samarqandning qadimiy tarixidan tortib, Rossiya imperiyasi bosqiniga qadar bo'lgan davr haqida ma'lumot beradi va bu ma'lumotlarni Rim tarixchisi K.K. Ruf, Xitoy sayyohlari Chjan Syan, Chjan Chun, Ispaniya qiroli elchisi Ruy Gonsales de Klavixo, Bobur va rus tabiatshunosi A.A.Leman tadqiqotlaridan olgan. Maqolada, shuningdek, Skylyarning Samarqand bozori, UsmON Quroniga oid ma'lumotlari ham keltirilgan. Asar O'rta Osiyo xalqlarining ma'naviy, ijtimoiy hayoti va Sharq sivilizatsiyasiga qo'shgan hissasini ko'rsatib beruvchi tarixiy manba sifatida baholanadi.
Ushbu kitobda Turkiston muxtoriyatining oʻrnatilishi, sovetlar tomonidan agʻdarilishi, tugatilishi hamda keyingi davrlarda muxtoriyatchilarga nisbatan qoʻllanilgan qatagʻon siyosati haqida ma’lumotlar keltirilgan.