Ushbu maqolada Amu-Buxoro mashina kanalining ta'sir zonasidagi suvli landshaftlardan samarali foydalanish masalalari ko'rib chiqilgan. Unda suv resurslaridan oqilona foydalanish, suv muammosini hal etish, landshaftlarning geoekologik holatini yaxshilash, zovur tizimlarini takomillashtirish va boshqa muhim jihatlar haqida so'z boradi.
Ushbu dissertatsiya Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti huzuridagi Ilmiy kengash tomonidan tasdiqlangan va Buxoro viloyati sug'orma yerlarining landshaft meliorativ holatiga Amu-Buxoro kanalining ta'sirini Olot tumani misolida o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda kanalning gidrologik jarayonlari, tuproqning meliorativ holati, suv-tuz muvozanati, yer osti suvlari dinamikasi, landshaft komplekslarining evolyutsiyasi va boshqa muhim masalalar tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari asosida tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi Oʻzbekiston Respublikasi Buxoro viloyatida Amu-Buxoro mashina kanalining ahamiyatini oʻrganishga bagʻishlangan. Unda viloyatning tabiiy geografik xususiyatlari, iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishi, suv resurslari va irrigatsiya tizimlari tahlil qilinadi. Amu-Buxoro kanalining qurilish tarixi, Buxoro viloyati suv taʼminotidagi oʻrni, kanaldan foydalanishdagi muammolar va ularning yechimlari koʻrib chiqiladi. Ishning amaliy ahamiyati va tadbiq etish darajasi, foydalanish sohalari keltirilgan.
Ushbu hujjat Shodmonov Sardor Akbarovichning "Amu-Buxoro Mashina Kanali Ekspluatatsiyasini Yaxshilash Bo'yicha Chora-Tadbirlar Ishlab Chiqish" mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasidir. Unda kanalning ekspluatatsion holati, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo'llari ko'rib chiqilgan. Dissertatsiya O'zbekiston Respublikasi Qishloq va Suv Xo'jaligi Vazirligi Toshkent Irrigatsiya va Melioratsiya Institutida 2013-yilda yozilgan.
Ushbu kitob irrigatsiya tizimlari, xususan Amudaryo-Buxoro kanalidan foydalanish dinamikasi, gidrotexnik inshootlarni ta'mirlash mexanizatsiyasi, suv sarfini hisoblash texnologiyasi va melioratsiya masalalariga bag'ishlangan. Kitobda ta'mirlash usullari, xavfsizlik choralari, iqtisodiy samaradorlik va atrof-muhit muhofazasi kabi jihatlar ham ko'rib chiqiladi. Asosiy e'tibor "Xar-Xo'r" gidrouzelidagi ta'mirlash ishlarini takomillashtirishga qaratilgan.
Ushbu to‘plam O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi, Buxoro davlat universiteti va Buxoro viloyati xalq ta’limi boshqarmasi hamkorligida «Amir Temur – buyuk sarkarda va davlat arbobi» mavzusida o‘tkazilgan konferensiya materiallaridan tashkil topgan. Konferensiya to‘plami Buxoro davlat universiteti “Jahon tarixi” kafedrasi ilmiy kengashining 2022-yil 25-martdagi 28-sonli bayonnomasi va Buxoro viloyati xalq ta’limi boshqarmasi Ijtimoiy fanlar o‘quv metodika kengashining 2022-yil 25-martdagi 2-sonli qaroriga muvofiq nashrga tavsiya etilgan.
Ushbu tadqiqot Buxoro amirligi davrida, xususan, Mang'itlar hukmronligi davrida Surxon vohasining savdo aloqalaridagi tutgan oʻrnini tarixiy nuqtai nazardan oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda vohaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi, savdo yoʻllari, karvonsaroylar, bozorlar, boj-soliq tizimi hamda mintaqaning iqtisodiy-siyosiy hayotidagi roli atroflicha tahlil qilingan. Xorijiy va mahalliy adabiyotlar, arxiv hujjatlari asosida ushbu davr savdo aloqalarining muhim jihatlari yoritib berilgan. Xususan, Surxon vohasining Oʻrta Osiyo va undan tashqaridagi davlatlar bilan savdo aloqalaridagi strategik ahamiyati, mintaqada ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning shakllanishi va rivojlanishiga savdo yoʻllarining taʼsiri ochib berilgan.
Ushbu dissertatsiya XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Buxoro amirligidagi etnik jarayonlarni tarixiy-geografik jihatdan tahlil qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu davrdagi aholining etnik tarkibi, joylashuvi, oʻziga xos xususiyatlari, shuningdek, etnik oʻzlikni anglash masalalari keng qamrab olingan. Tadqiqotda Buxoro amirligining turli viloyatlari va hududlaridagi etnik jarayonlar, etnotoponimlar, shuningdek, aholining ijtimoiy-madaniy hayoti batafsil oʻrganilgan.
Ushbu kitob melioratsiya va qurilish sohasida bitiruv malakaviy ishi bo'lib, Amubuxoro Kanal qurilishiga qarashli 3-son KMB mashinalari, skreperlarning TXK (texnik xizmat ko'rsatish) ishlarini samaradorligini oshirishga bag'ishlangan. Kitobda qishloq xo'jaligining ahamiyati, meliorativ holatni yaxshilashning dolzarbligi, skreperlar haqida ma'lumot, ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, TXK tizimi, iqtisodiy tahlil va xulosalar keltirilgan.
Kitobda Buxoro tarixining turli masalalari, jumladan, shahar aholisining ijtimoiy turmushidan tortib, o‘rta asrlarda Buxoroning Sharq va G‘arb sivilizatsiyasiga ta’siri, Buxoro amirligining tashqi siyosati, Buxoro va Afg‘oniston o‘rtasidagi diplomatik aloqalar kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, kitobda Buxoro vohasining toponimikasi, Buxoro yahudiylarining to‘y marosimlari, Buxoro vohasi dehqonlarining bug‘doy hosilini yig‘ishtirish bilan bog‘liq udumlari va marosimlari ham o‘rganilgan.