Ushbu kitob analitik kimyo fanining gravimetrik analiz usuliga bag'ishlangan bo'lib, unda gravimetrik analizning mohiyati, usullari, cho'ktirish va tortish shakllariga qo'yiladigan talablar, xatoliklar, kristall va amorf cho'kmalar hosil qilish sharoitlari, birgalashib cho'kish hodisalari hamda analiz natijalarini hisoblash usullari batafsil yoritilgan. Kitobda analitik kimyoning nazariy asoslari va amaliy ahamiyati keng yoritilgan.
Ushbu o'quv-metodik qo'llanma "Analitik kimyo va fiziko-kimyoviy analiz" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun mo'ljallangan. Unda sifat (analitik) va miqdoriy (kimyoviy) tahlil usullarini o'zlashtirish, shuningdek, kimyoviy moddalarning tarkibi va tuzilishini o'rganishga qaratilgan zamonaviy fiziko-kimyoviy usullar yoritilgan. Qo'llanma ekologiya, kimyo va boshqa tegishli yo'nalishlar talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, amaliy ko'nikmalarni mustahkamlashga yordam beradi.
Ushbu kitob analitik kimyo fanining gravimetrik analiz usullari va titrometrik analiz usullariga bag'ishlangan. Unda gravimetrik analiz usulining mohiyati, talablari, amaliy jarayonlari, hisoblash formulalari, titrlash usullari va ularning qo'llanilishi batafsil yoritilgan. Kitob talabalar va kimyo sohasidagi mutaxassislar uchun mo'ljallangan.
Kitobda analitik kimyo fanining nazariy asoslari, sifat va miqdoriy analiz usullari o'rganiladi. Sifat analizida kationlar va anionlarning reaksiyalari, aralashmalarini analiz qilish usullari yoritilgan. Miqdoriy analizda gravimetrik, titrimetrik, fizikaviy va fizik-kimyoviy usullar hamda ularning mohiyati ko'rib chiqiladi.
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Namangan muhandislik-qurilish instituti «Kimyoviy texnologiya» kafedrasi tomonidan tayyorlangan «Analitik kimyo va fizik-kimyoviy tahlil» fanidan o‘quv uslubiy majmuasidir. Majmua «Analitik kimyo va fizik-kimyoviy tahlil» fanining o‘quv dasturi asosida tayyorlangan bo‘lib, unda quyidagi asosiy mavzular yoritilgan: I. NAZARIY MATERIALLAR: 1.1. Sifat analizi. Analitik kimyo fanining vazifasi va mohiyati. Analitik kimyo usullarining sinflanishi I va II- guruh kationlari tavsifi. 1.2. Massalar ta’siri qonuni. Massalar ta’siri qonunining analizdagi ahamiyati. 2.1. Elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasi. 2.2. Mavzu. Suvning ion kо‘paytmasi. Bufеr eritmalar. Ularning analizdagi ahamiyati. 3. III, IV va V- guruh kationlarining umumiy tavsifi. Gidroliz va amfotеrlik, ularning analizdagi ahamiyati. 4.1. Oksidlanish-qaytarilish rеaktsiyalari va ularning analizdagi ahamiyati. Oksidlanish darajasi. 4.2. Komplеks birikmalar. Anionlar, ularning aralashmasi analizi. Quruq tuz analizi. 5.1. Miqdoriy analiz usulining sinflanishi. 5.2. Gravimеtrik analiz asosi va usullari. 6.1. Titrimеtrik analiz asoslari va usullari Konsеntratsiya turlari. Titrimеtrik analizda hisoblashlar. 6.2. Nеytrallash (kislota-asosli titrlash) usuli asoslari. Indikatorlarning ion va xromofor nazariyasi. 6.3. Oksidlanish-qaytarilish usullari asosi. Usulning sinflanish. 7.1. Titrlash egri chiziqlari. Kuchli kislotani kuchli asos bilan titrlash egri chizig‘i. 7.2. Rеdoksimеtriyada indikatorlar nazariyasi. Titrlash egri chiziqlari va indikatorlar tanlash usullari. 7.3. Pеrmanganotomеtriya usuli mohiyati. Titrlash egri chiziqlari va ekvivalеnt nuqtani aniqlash. Yodomеtriya usuli asosi. 8.1. Komplеks hosil qilish usuli. Kompleksonlar, ularning turlari va tuzilishi. Indikatorlar nazariyasi. Usulning analizda qо‘llanilishi va ahamiyati. 8.2. Optik analiz usullari. Spektral uskunalar turlari Spektrofotometriya. Sifat va miqdoriy taxlilda qо‘llanishi. Miqdoriy tahlilni xromatografik usullari. Yuzaviy va ion almashinish xromatografiyasi. II. AMALIY MASHG‘ULOT MATERIALLARI: 1. Moddalarning eruvchanligini hisoblash. 2. Moddalarning eruvchanlik ko‘payitmasini hisoblashga doir masalalar yechish. 3. Suvning ion ko‘payitmasi va bufer eritmalarning pH ni hisoblash. 4. Elektrolitik dissotsiyalanishga doir masalalar yechish. 5. Gidroliz darajasi va konstantasiga doir masalalar yechish. 6. Konsentratsiya turlariga doir (molyar, foiz,titr, molyal va molyar ekvivalent konsentrasiyalar) masalalar yechish. 7. Neytrallash usuliga doir masalalar yechish. 8. Permanganotometriya usuliga doir masalalar yechish. 9. Kompleksonometriya usuliga doir masalalar yechish. 10. Spektrofotometriya yordamida moddaning konsentratsiyasini aniqlash.
Ushbu uslubiy ko'rsatma Namangan muhandislik-qurilish instituti talabalari uchun «Ekologiya» fanidan amaliy mashg'ulotlarni o'tkazishga mo'ljallangan bo'lib, unda atmosfera va suv havzalarini ifloslantiruvchi moddalar hamda ularning ruxsat etilgan tashlamalar me'yorini hisoblashga oid nazariy bilimlarni mustahkamlash hamda amaliy ko'nikmalarni shakllantirish ko'zda tutilgan.
Kitob analitik kimyo faniga bag'ishlangan bo'lib, unda miqdoriy analizning kimyoviy usullari batafsil yoritilgan. Asosan talabalar uchun mo'ljallangan ushbu qo'llanma analitik kimyoning nazariy asoslarini va amaliyotda qo'llaniladigan metodlarni o'z ichiga oladi.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi
Ushbu kitob miqdoriy tahlilda tarozining qo'llanilishi va analitik tarozining ahamiyatiga bag'ishlangan. Kitobda miqdoriy analizning tortma (gravimetrik) analizi usullari, tortma analizda bajariladigan tajribalar, cho'kmalar hosil bo'lishiga bo'lgan talablar, tarozilar va analitik tarozining qo'llanilishi kabi mavzular o'rganilgan. Kitobda analitik tarozilarni qo'llashda foydalanish, tajribalarda uskuna va jihozlarda ishlash qoidalariga e'tibor qaratilgan va zamonaviy analitik tarozilarni joriy etish, tortish ishlarini aniq bajarish, tarozida o'lchashlarda xatoliklarni kamaytirishning dolzarbligi ta'kidlangan. Analitik tarozilarda ishlashni namoyon etish uchun bariy xlorid kristalgidrati tarkibiy miqdorini aniqlash bo'yicha tajriba o'tkazilgan va tahlil qilingan.
Ushbu kitob suyuqliklar zichligini o'lchash usullari va asboblariga bag'ishlangan. Unda zichlik o'lchashning turli xil usullari, jumladan qalqovuchli, og'irlik (piknometrik) va gidrostatik usullar hamda ularda qo'llaniladigan asboblar batafsil ko'rib chiqiladi. Kitob ishlab chiqarish jarayonlarida zichlikni aniqlashning nazariy asoslari va amaliy jihatlarini o'rganuvchilar uchun mo'ljallangan.