Hofiz Xorazmiy “Devon”ining leksik-semantik xususiyatlari
Ushbu dissertatsiya Hofiz Xorazmiyning
Ushbu dissertatsiya Hofiz Xorazmiyning
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasida yer tuzish va yer kadastri sohasidagi islohotlar, qonunchilik asoslari, yer resurslaridan oqilona foydalanish, kadastr raqamlarini shakllantirish kabi masalalarni yoritadi. Unda yer munosabatlarini tartibga solish, yer hisobi va kadastrining ahamiyati, binolar va inshootlarni davlat ro'yxatidan o'tkazish tartibi, hududlarni kadastr bo'yicha bo'lish prinsiplari kabi mavzular batafsil tahlil etilgan.
Ushbu ilmiy ish Hofiz Xorazmiyning she'riy ijodini, xususan, uning lirik asarlarida qo'llangan qofiya va radiflarning badiiy jihatdan tahliliga bag'ishlangan. Tadqiqotda shoirning nazmiy ijodidagi lug'aviy boylik, o'zbek tili imkoniyatlaridan unumli foydalanishi, shuningdek, arab, fors-tojik tillaridan o'zlashtirilgan so'zlarni badiiy mahorat bilan qo'llashi o'rganilgan. Shoirning she'riyatida umumturkiy, arabcha, fors-tojik, arxaik va shevaga xos so'zlarning qofiya va radif sifatida qo'llanilishi tahlil etilib, ularning badiiy-estetik xususiyatlari ochib berilgan. Shuningdek, tajnis, takrir, tazod kabi badiiy san'atlarning qo'llanilishi ham tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari Hofiz Xorazmiyning she'riy ijodining o'ziga xos jihatlarini va o'zbek mumtoz adabiyotida o'rni va ahamiyatini yoritishga qaratilgan.
Mazkur kitob Hofiz Sheroziyning g'azallarida uchraydigan o'simlik ramzlarining o'rganilishiga bag'ishlangan. Unda o'simliklarning denotativ, konnotativ va tasavvufiy ma'nolari tahlil qilinib, shoir ijodidagi o'rni va ahamiyati ko'rsatib berilgan. Kitobda Hofiz g'azallarida ramzlarning qo'llanilishi, ularning ma'no qirralari va tasavvufiy mohiyati chuqur ilmiy tahlilga tortilgan.
Ushbu ilmiy maqola Alisher Navoiy ijodini, uning she'riyatidagi ba'zi obrazlar va ularning ishlatilishi hamda she'riy mahoratini ilmiy tahlil qiladi. Muallif Navoiyning she'rlaridagi lirik she'riyatining o'ziga xosligi, uslubi, tasviriy vositalari, obrazlar tizimi kabi jihatlarini chuqur o'rgangan. Xususan, Navoiyning mumtoz she'riyatdagi o'rni, she'rlarida qo'llangan uslubiy vositalar, jumladan, tashbeh, istiora, mubolag'a kabi jihatlar atroflicha ko'rib chiqilgan. Maqolada shuningdek, shoir ijodiga oid ilmiy manbalar, tadqiqotlar va ularning xulosalari ham keltirilgan.
Bitiruv malakaviy ishida Hofiz Tanish Buxoriyning "Abdullanoma" asari tahlil qilinib, asarda XVI asrda Oʻrta Osiyo xonliklarining ijtimoiy-siyosiy, madaniy va diplomatik munosabatlari yoritilgan. Shayboniylar davlatining tashkil topishi, Abdullaxon II ning hokimiyatga kelishi, xonlikning ichki va tashqi siyosati, qoʻshni davlatlar bilan munosabatlari, savdo aloqalari va madaniy hayoti batafsil oʻrganilgan.
Ushbu dissertatsiya o'rta asrlar G'arb va Sharq adabiyotining ikki buyuk namoyondasi - Dante Aligeri va Hofiz Sheroziy ijodini, xususan, ularning asarlarida do'zax va jannat kategoriyalarining poetik talqinini qiyosiy-tipologik jihatdan tahlil qiladi. Tadqiqotda har ikki shoirning diniy-mifologik qarashlari, falsafiy dunyoqarashlari, madaniy va ijtimoiy sharoitlari hamda ularning dunyoqarashiga ta'sir ko'rsatgan omillar tahlil etiladi. Asarlar tahlili orqali do'zax va jannatning obrazlari, ramziy ma'nolari, estetik va axloqiy jihatlari ochib berilgan. Tadqiqotda Dante va Hofizning nazariy, ijodiy va tarjimashunoslikdagi o'rni hamda o'zaro aloqadorligi ham ko'rsatib o'tilgan.
Kitob O‘zbekiston, Qozo‘g‘iston, shuningdek Afg‘oniston va Eronning XVI asrdagi ijtimoiy-siyosiy tarixiga bag'ishlangan. Bu davlatlar o‘rtasidagi madaniy, siyosiy, savdo, diplomatik munosabatlar haqida qimmatli ma’lumotlar beradi. Buxoro xonligi bilan Eron, Hindiston, Qoshg'ar va Rossiya o‘rtasidagi munosabatlarga oid ma’lumotlar ham keltiriladi. Hofiz Tanish Buxoriy asarni XVI asrning 80-yillarida yozib tugallagan.
Kitobda milliy ma'naviyat va ma'rifatning ahamiyati, yosh avlodni tarbiyalashda milliy qadriyatlarning o'rni, milliy va umumiinsoniy qadriyatlarning uyg'unligi, musiqaning inson kamolotida tutgan o'rni, xalq og'zaki ijodi va mumtoz qo'shiqlarning tarbiyaviy ahamiyati kabi masalalar yoritilgan. Shuningdek, kitobda O'zbekistonning mustaqillik yillarida erishgan yutuqlari, milliy qadriyatlarni tiklash va rivojlantirish borasidagi islohotlar ham o'z aksini topgan.
Ushbu kitob O'zbekiston mumtoz adabiyoti va uning rivojlanish bosqichlariga bag'ishlangan bo'lib, unda turli davrlardagi adiblar hayoti va ijodi, asarlarining g'oyaviy-badiiy xususiyatlari tahlil etilgan. Kitobda adabiyotshunoslikning muhim masalalari, o'zbek va fors-tojik adabiy aloqalari, shuningdek, jahon adabiyotida o'zbek adabiyotining o'rni masalalari ko'tarilgan.