Ushbu kitob Oʻzbekiston xalq shoiri Iqbol Mirzoning sheʼrlar toʻplami boʻlib, unda shoirning turli yillarda yaratilgan eng sara asarlari jamlangan. Toʻplamdan Vatanga muhabbat, insoniy tuygʻular, ayriliq, sogʻinch, umid va armon kabi mavzulardagi sheʼrlar oʻrin olgan. Shoir oʻz sheʼrlarida hayotning qorongʻu va yorugʻ tomonlarini, inson qalbining eng nozik kechinmalarini mahorat bilan tasvirlaydi.
Ushbu dissertatsiya Iqbol Mirzo ijodiy merosini fonopoetik jihatdan tadqiq etishga bag'ishlangan bo'lib, unda badiiy matndagi fonetik birliklarning, xususan, unli va undosh tovushlarning she'riy matndagi o'rni va roli, ularning poetik imkoniyatlari tahlil qilingan. Tadqiqot lingvopoetik tizimda fonopoetikaning o'rnini belgilash, fonetik birliklarning poetik imkoniyatlarini ochib berish, badiiy matnda tovushlarning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganishga qaratilgan. Tadqiqotda alliteratsiya, assonans, onomatopeya kabi fonopoetik hodisalar va ularning badiiy-estetik funksiyalari, shuningdek, intonatsiya va uning tarkibiy elementlari, urg'u va pauza kabi prosodik vositalarning o'rni ham tahlil qilingan.
Ushbu kitob O'zbekiston tarixining muhim davri bo'lmish Muhammad Rahimxon I hukmronligi yillarini yoritadi. Asarda xonning siyosiy faoliyati, ijtimoiy-iqtisodiy islohotlari, madaniy hayotni rivojlantirishga qaratilgan sa'y-harakatlari xolis baholanadi.
Ushbu kitobda Muhammad Iqbolning hayoti, ijodi, falsafiy qarashlari, shuningdek, uning shaxs va jamiyat, diniy va dunyoviy bilimlar uyg'unligi haqidagi ta'limotlari o'rganilgan. Kitobda Hindistonning XIX asr oxiri va XX asr boshlaridagi ijtimoiy-siyosiy holati, Muhammad Iqbolning dunyoqarashi, bilish nazaryasi va boshqa falsafiy masalalari tahlil qilingan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Johann Wolfgang von Goethening “Yosh Verterning iztiroblari” va Ikbol Mirzoning “Bonu” romanlarini qiyosiy-tipologik jihatdan tahlil qiladi. Tadqiqotda epistolyar roman janrining oʻziga xosligi, uning jahon va oʻzbek adabiyotidagi taraqqiyoti, ijtimoiy-tarixiy voqelikni badiiy tasvirlash imkoniyatlari, qahramon muammosi, xususan, muhabbat, yolgʻizlik va oʻz joniga qasd qilish motivlari hamda psixologizm masalasi chuqur oʻrganilgan. Epistolyar janrning genezisi, rivojlanishi va uning zamonaviy oʻzbek adabiyotida oʻrni ham tahlil qilingan.
Ertakda Abulzamon ismli kishining farzandsizligi, tushida oq soqolli bobo tomonidan o'g'il bashorati, Iqbollining tug'ilishi va botirligi, uning o'g'li Hojibekning otasini qutqarishi haqida hikoya qilinadi. Iqbolli botirning otasining nasihatiga xiyonat qilishi, pari qizga oshiq bo'lishi, devlar qo'liga tushishi va o'g'li Hojibek tomonidan qutqarilishi kabi sarguzashtlar tasvirlangan.
Ushbu sahifada ikkita she'r keltirilgan. Birinchisi - "Navro'z guli", unda lirik qahramon Navro'z guliga murojaat qilib, uning go'zalligi, beg'uborligi va dardga sherik bo'lishi haqida so'z yuritadi. She'rda gulning inson hayotidagi o'rni, uning dardkashligi va dunyodan bezor bo'lish tuyg'usi aks etgan. Ikkinchi she'r - "Bir bulbul sayradi tun bo'yi giryon" bo'lib, unda shoir Muhammad Yusufning Ellikqal'ada o'tqazgan eman daraxti haqida so'z boradi. She'rda bulbulning faryodi, shoirning murakkab qismati, adabiyotdagi g'iybatlar va insonning ichki iztiroblari tasvirlangan. Shuningdek, unda zamon qurbonlari, ma'naviy qadriyatlar va insonning o'zligini anglashga intilishi mavzulari ham qamrab olingan.
Ushbu she'r Iqbol Mirzoning "Munosib bo'l" nomli asari bo'lib, unda o'tmish buyuklarini yodga olish, ularga munosib bo'lishga chaqiriq aks etgan. Shoir, har bir inson o'z avlodining kim ekanligini unutmasligi, o'z Vatani va xalqiga sadoqatli bo'lishi kerakligini ta'kidlaydi. She'rda o'tmishdagi buyuk shaxslarning ibratli ishlari, xalq manfaati yo'lida qilgan xizmatlari ulug'lanadi. Shuningdek, inson o'z qalbida Vatanga muhabbat tuyg'usini saqlashi, doimo o'z yurtining ravnaqi uchun harakat qilishi lozimligi uqtiriladi.
Kitobda oʻzbek xalqining tarixi, madaniyati, tabiatiga boʻlgan muhabbat, shuningdek, insoniy fazilatlar, hayot va oʻlim, orzu va umidlar haqida soʻz boradi. Sheʼrlarda vatanparvarlik, milliy oʻzlikni anglash, tabiat goʻzalligini his qilish, insoniy munosabatlarni qadrlash kabi tuygʻular aks etgan.
Ushbu kitob Iqbol Mirzoning she'riy to'plami bo'lib, unda hayot, muhabbat, insoniy munosabatlar, o'tmish va kelajak haqidagi fikrlar ifodalangan. She'rlarda tabiat manzaralari, inson qalbi kechinmalari, ijtimoiy mavzular ham o'z aksini topgan. Shoir o'z asarlarida o'quvchini chuqur o'ylashga, hayotning qadriga yetishga, insoniy fazilatlarni ulug'lashga chorlaydi.