Ushbu kitob O'zbekistonning Buxoro amirligi tarixini, ayniqsa mang'itlar sulolasi davrini o'rganadi. Unda siyosiy tuzum, iqtisodiy ahvol, savdo aloqalari, ijtimoiy munosabatlar va madaniy hayotga oid ma'lumotlar keltirilgan. Rossiya imperiyasining ta'siri va amirlikning mustamlakaga aylanish jarayoni ham tahlil qilinadi. Kitobda dars ishlanmasi ham mavjud.
Ushbu kitobda O‘zbekiston tarixining Mang‘itlar hukmronligi davridagi Buxoro amirligi tarixi o‘rganilgan. Unda amirlikning siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, shuningdek, Mang‘itlar sulolasining hukmronligi davri, xususan XVIII-XIX asrlardagi Buxoro amirligining ichki va tashqi siyosati, ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, madaniy hayoti yoritilgan. Kitobda amirlarning faoliyati, islohotlari va o‘sha davrdagi voqealarning ahamiyati tahlil qilingan.
Ushbu tadqiqot Buxoro amirligi davrida, xususan, Mang'itlar hukmronligi davrida Surxon vohasining savdo aloqalaridagi tutgan oʻrnini tarixiy nuqtai nazardan oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda vohaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi, savdo yoʻllari, karvonsaroylar, bozorlar, boj-soliq tizimi hamda mintaqaning iqtisodiy-siyosiy hayotidagi roli atroflicha tahlil qilingan. Xorijiy va mahalliy adabiyotlar, arxiv hujjatlari asosida ushbu davr savdo aloqalarining muhim jihatlari yoritib berilgan. Xususan, Surxon vohasining Oʻrta Osiyo va undan tashqaridagi davlatlar bilan savdo aloqalaridagi strategik ahamiyati, mintaqada ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning shakllanishi va rivojlanishiga savdo yoʻllarining taʼsiri ochib berilgan.
Ushbu kitob O‘zbekiston tarixini eng qadimgi davrlardan boshlab hozirgi kungacha o‘rganadi. Unda mamlakatning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, shuningdek, xalq va davlatchilik rivojlanishining muhim bosqichlari, urushlar, xalqaro munosabatlar, madaniyat va san'atning rivojlanishi kabi ko'plab masalalar yoritilgan. Kitobda ajdodlar merosi, milliy qadriyatlar va jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq qimmatli ma'lumotlar o'rin olgan. O'zbekistonning boy va ko'p qirrali tarixini tushunishda muhim qo'llanma hisoblanadi.
Ushbu kitob Qoraqalpoq xalqining etnik kelib chiqishi, urug'-qabilalari, ularning genealogik tuzilishi, urug'larning rivojlanishi va hududiy joylashuvi haqida batafsil ma'lumot beradi. Kitobda qoraqalpoqlarning asosiy urug'lari bo'lgan Qong'irat, Muyten, Qitay, Qipshoq, Keneges, Mang'it va ularning keyingi tarmoqlari hamda ularning kelib chiqish tarixi o'rganiladi. Shuningdek, kitobda ushbu urug'larning urf-odatlari, migratsiyalari, ijtimoiy-siyosiy hayoti va qabilaviy tuzilmalari haqida ham qimmatli ma'lumotlar keltirilgan. Kitob Qoraqalpoq xalqining o'ziga xos madaniyatini va tarixiy shakllanishini tushunish uchun muhim manba hisoblanadi.
Ushbu kitob Oʻzbekiston tarixiga, xususan Buxoro amirligining siyosiy tuzumi, iqtisodiy hayoti, madaniyati va adabiyotiga bagʻishlangan. Kitobda XVIII asrdan XX asr boshlarigacha boʻlgan davrdagi Buxoro amirligining shakllanishi, rivojlanishi, tanazzuli va Rossiya imperiyasi taʼsiri ostiga tushishi jarayonlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, amirlikdagi hunarmandchilik, savdo-sotiq, fan, maorif va adabiyot sohalarining oʻziga xos xususiyatlari ham oʻrganilgan.
Ushbu maqola Buxoro amirligida mangʻitlar hukmronlik qilgan davr (1753-1920) siyosiy-iqtisodiy va ijtimoiy hayotini oʻrganishga bagʻishlangan. Unda ushbu davr boshqaruv tizimi, uning xususiyatlari, davlat ishlariga oid masalalar, mansabdorlarga qoʻyilgan talablar atroflicha tahlil qilingan. Jumladan, Ahmad Donish, Mullo Sodiq Buxoriy, Mirzo Badi Divan, Ahmad Mahdum Donish, Sadri Ziyo kabi tarixchi va olimlarning asarlariga tayanib, mangʻitlar davrining ijtimoiy-siyosiy voqealariga, davlat boshqaruvidagi nuqsonlar va ularni bartaraf etish boʻyicha takliflarga alohida toʻxtalgan. Maqolada, shuningdek, davlat arboblarining maʼnaviy qiyofasi, ularning xizmat vazifalari hamda oʻsha davrdagi ijtimoiy-siyosiy muhitni ochib beruvchi muhim manbalar ham sanab oʻtilgan.
Ushbu kitob Qarshi beklikligining XVIII asr oxiri - XX asr boshlaridagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotini o'rganadi. Unda beklikning siyosiy tuzumi, iqtisodiy faoliyati, madaniy rivojlanishi, shuningdek, Rossiya imperiyasining bosqini va mustamlakachilikka qarshi kurashlar yoritilgan.
Ushbu matnda bir nechta texnologik xaritalar, dars ishlanmalari va O'zbekiston hamda jahon tarixiga oid o'quv materiallari keltirilgan. Materiallar turli sinflar uchun mo'ljallangan bo'lib, o'qituvchilarga dars jarayonida qo'llash uchun metodik yordam beradi.
Ushbu maqola Oʻzbekiston Respublikasi birinchi prezidenti Islom Karimovning 1998-yildagi «Oʻzbek xalqi va uning davlatchiligi muammolari ustida ilmiy izlanishlar olib borish» chaqirig'idan boshlangan bo'lib, Oʻzbek xalqining kelib chiqishi va shakllanish jarayonini oʻrganishning muhimligini taʼkidlaydi. Maqolada dastlab Islom Karimovning xalqimiz tarixi haqida fikrlari keltirilgan va 1998-yilgi Vazirlar Mahkamasi qarori tilga olingan. Soʻngra, «Oʻzbek xalqining kelib chiqish tarixi» mavzusida ilmiy izlanishlar olib borgan olimlar, xususan, professor A. Asqarovning «Oʻzbek xalqining kelib chiqish tarixi» asari haqida soʻz boradi. Maqolada Oʻzbek xonliklari davrida shakllanish jarayoni, xususan, XVI asrdan boshlab Dashti Qipchoqdan kirib kelgan Muhammad Shayboniyxon taʼsiri, «Oʻzbek» etnonimining kelib chiqishi, Dashti Qipchoq aholisi va ularning nomlanishi haqida maʼlumot beriladi. Shuningdek, Shayboniylar hukmronligi va keyinchalik Buxoro xonligida mangʻitlar hukmronligi boshlanishi haqida ham qisqacha toʻxtalib oʻtilgan. Maqola yakunida Oʻzbekiston Respublikasi birinchi prezidenti Islom Karimovning Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi akademigi sifatida «Biz oʻz tariximizni oʻzimiz qurmasak, uzimiz yozmasak, boshqalar yozadi yozganda ham buzib yozadi» degan soʻzlari bilan tariximizni tiklash va oʻrganishning maʼnaviy qudratini taʼkidlaydi va «Oʻzbek» nomi XVI asrdan berilgan boʻlsa-da, xalqimiz rivojlanishi bronza davridan boshlanishini qayd etadi.