Shihobiddin Suhravardiyning “Avorif ul-maorif” (“Ma’rifatni anglaganlar”) asari va uning gnoseologik ta’limoti
Ushbu avtoreferat Sharobiddin Suhrawardiyning XII-XIII asrlarda yashagan davri, uning ijtimoiy-siyosiy va ma'naviy hayoti, asosan
Ushbu avtoreferat Sharobiddin Suhrawardiyning XII-XIII asrlarda yashagan davri, uning ijtimoiy-siyosiy va ma'naviy hayoti, asosan
The provided text discusses the historical development of education, schools, and pedagogical thought in Central Asia, particularly focusing on the region known as Turkistan (modern-day Uzbekistan and surrounding areas) from the late 19th century through the early 20th century. It covers the transition from traditional Islamic educational institutions to Jadid schools (new method schools) and the impact of Russian colonial rule on the education system. It also profiles key figures in Jadid movement, their contributions to education reform, and their pedagogical ideas.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan 2022 yilda tasdiqlangan "O'zbekiston milliy uyg'onish davri matbuotining qiyosiy-tipologik xususiyatlari" mavzusidagi ilmiy ishning davomi bo'lib, unda "Maorif va o'qituvchi" jurnali materiallarining ilmiy-amaliy va nazariy tahlili asosida jurnalning davr matbuotidagi o'rni, milliy uyg'onish davri matbuotining o'ziga xos jihatlari va uslubiy qirralari ochib berilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasining mustaqilligi, tarixi, madaniyati, geografiyasi, iqtisodiyoti va siyosiy tuzumiga bag'ishlangan. Unda O'zbekistonning o'tmishi, buguni va kelajagi haqida ma'lumotlar keltirilgan. Kitob O'zbekistonni o'rganuvchilar, talabalar va o'qituvchilar uchun mo'ljallangan.
Ushbu kitob Yangi Zelandiya haqida ma'lumot beradi. Unda mamlakatning geografiyasi, tarixi, madaniyati, siyosati, iqtisodiyoti, flora va faunasi, shuningdek, uning asosiy shaharlari va diqqatga sazovor joylari haqida so'z boradi. Kitobda Maori madaniyati, mamlakatning milliy ramzlari, aholisi, va uning taniqli shaxslari ham yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbek mumtoz adabiyotida ma'rifat va orif obrazi talqinini tadqiq etadi. Tadqiqot O'rta Osiyo va Sharq adabiyotlarida ushbu g'oyalarning shakllanishi, rivojlanishi va ularning adabiyotdagi o'rni, xususan, Alisher Navoiy va uning zamondoshlari ijodida bu obrazlarning aks etishini tahlil qiladi. Ma'rifat va orif tushunchalarining falsafiy, axloqiy va ijtimoiy jihatlari, shuningdek, ularning adabiyotdagi badiiy ifodasi ko'rib chiqiladi. Tadqiqot o'zbek klassik adabiyotining o'rganilmagan jihatlarini yoritishga qaratilgan bo'lib, bu mavzu bo'yicha ilmiy-nazariy va amaliy xulosalar taqdim etadi.
Maqolada Qo‘qonning pedagogik muhiti, jadidchilik harakati, XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Turkiston o‘lkasida maorif sohasida olib borilgan islohotlar, Qo‘qonlik jadid pedagoglarning hayoti va faoliyati, mahalliy matbuotda ta’lim va maorif g‘oyalarining targ‘ibi, jadid maktablari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari, o‘quv jarayoni, o‘qituvchilarning roli, shuningdek, Qo‘qon ziyolilarining maorif ishlariga qo‘shgan hissasi, xayriya jamg‘armalari, o‘quv yurtlarining tashkil etilishi va faoliyati haqida ma’lumotlar berilgan.
Ushbu maqola Islom tasavvufi doirasida "ma'rifat" tushunchasini, uning mohiyati, bosqichlari, shakllari va uni anglash yo'llarini tahlil qiladi. Maqolada ma'rifatning ilmiy, irfoniy va ruhiy jihatlari, uni egallashda qalbakiy omillar va sof ma'rifatga erishish yo'llari sharhlanadi. Islom ilohiyoti va tasavvufining buyuk namoyandalari, jumladan, Al-G'azzoliy, Alisher Navoiy, Hakim Termiziy kabi allomalarning ma'rifat haqidagi qarashlari, ta'limotlari, ma'rifatning turli darajalari (akliy, nazariy, zuhyudiy) va ularga erishish yo'llari, jumladan, qalbni poklash, nafsni tarbiya qilish, ilohiy muhabbat va ishq orqali ma'rifatga yetishish kabi jihatlari chuqur o'rganiladi. Maqola ma'rifatni faqat bilish emas, balki Allohni anglash, Uning qudratini his etish va haqiqatni idrok etish deb ta'riflaydi. Shuningdek, ma'rifatning jamiyat taraqqiyotidagi o'rni va ahamiyati ham ta'kidlangan.
Ushbu hujjat O'zbekistonda jurnalistika sohasining rivojlanish tendensiyalari, dolzarb masalalari va istiqbollariga bag'ishlangan ilmiy tadqiqotdir. Unda an'anaviy va zamonaviy jurnalistikaning o'zaro aloqadorligi, ta'sir ko'lami va auditoriya bilan munosabatlari "Ma'rifat" gazetasi misolida tahlil etiladi.
Ushbu maqola mumtoz adabiyotshunoslikda she'riy san'atlarning ahamiyatini, xususan o'xshatish asosidagi san'atlarning o'rnini o'rganadi. Maqolada she'riy san'atlarni tasniflash masalalari, fors va arab adabiyotshunosligida shakllangan an'analar hamda o'zbek adabiyotshunosligidagi yondashuvlar tahlil qilinadi. Shuningdek, unda she'riy san'atlarning lafziy va ma'naviy turlari hamda ularning o'zaro munosabati ko'rib chiqiladi.