Ushbu kitob metallurgiya jarayonlarining fizik-kimyoviy asoslariga bag'ishlangan bo'lib, unda agregat holatlaridan tortib, erkin energiya, elektroliz, korroziya va kolloid sistemalargacha bo'lgan asosiy tushunchalar, qonuniyatlar va jarayonlar batafsil yoritilgan. Kitob, shuningdek, kimyoviy kinetika, muvozanat, fazalar qoidasi va sirt hodisalari kabi muhim mavzularni ham qamrab oladi.
Ushbu kitob kasb-hunar kollejlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, metall materialshunosligi fanini o'qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishga qaratilgan. Unda metallga ishlov berish, stanoklar tuzilishi, xavfsizlik texnikasi va mehnatni muhofaza qilish kabi mavzular yoritilgan. Kitob nazariy ma'lumotlar bilan birga amaliy mashg'ulotlar va statistik ma'lumotlarni ham o'z ichiga oladi.
Ushbu kitob metallurgiya fanining o'quv dasturi bo'lib, unda metallurgiyaning mohiyati, metallarni qo'llanilishi, metallarni olish texnologiyasi, ishlatiladigan dastgohlari va boshqa texnik xususiyatlari haqida ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, unda xom ashyodan kompleks foydalanish, chiqindisiz yangi texnologiyalar yaratish, atrof-muhitni himoya qilish muammolarini o'rganish masalalari ham ko'rib chiqiladi.
Ushbu kitob metallurgiya ishlab chiqarish mahsulotlari va yarim mahsulotlarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda rangli metallar, nikel, qo'rg'oshin, sink, alyuminiy va titan ishlab chiqarish jarayonlari, shuningdek, molibden, oltin va kumush kabi noyob metallar ishlab chiqarish haqida ma'lumotlar keltirilgan. Kitobda har bir metallurgiya jarayonining asosiy mahsulotlari va yarim mahsulotlari ta'riflangan, ularning tarkibi va xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan.
Ushbu kitob metallurgiya, konstruksion materiallar texnologiyasi va ularni qayta ishlash usullariga bag'ishlangan. Unda ch\'oyandan po\`lat olish usullari, metallarni bosim ostida ishlash, prokatlash, bolg\`alash, shtamplash, payvandlash kabi mavzular yoritilgan. Kitobda materiallarning tarkibi, ularning xossalari va ishlatilish sohalari hamda maxsus ch\`oyan va po\`lat ishlab chiqarish texnologiyalari haqida ma\`lumotlar berilgan.
Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi
Ushbu tadqiqot ishi davomida metallarni ajratish va konsentratsiyalash bo'yicha ilmiy asoslar yaratish maqsadida yangi nanostrukturali qattiq ekstraktorlarni ishlab chiqish ko'zda tutilgan. Ishda materiallarning tarkibi, tuzilishi, mikro tuzilishi va xossalari o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash orqali qimmatli, nodir va rangli metallarni ajratib olish uchun ilmiy asos yaratish nazarda tutilgan. Tadqiqotda turli xil polimer matritsalarda mavjud bo'lgan oltingugurt, azot, fosfor va kislorod atomlarini o'z ichiga olgan murakkab organohalogen birikmalar qo'llanilgan. Tadqiqot jarayonida keng tarqalgan kimyoviy-fizikaviy usullar, jumladan atom-absorbsion analiz, IR-spektroskopiya, termoanalitik tadqiqotlar va elektron mikroskopiya usullari qo'llanilgan. Sorbentlarning samaradorligi turli xil metallar uchun sinovdan o'tkazilib, ularning konsentratsiyalash va ajratish qobiliyatlari aniqlangan.
Ushbu maqola tog'-metallurgiya sanoati chiqindilaridan, xususan, Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari (NKMK va AGMK) ning chiqindi omborlari va quyruq suvlarida to'plangan katta hajmdagi (3 mlrd. tonnadan ortiq) texnogen chiqindilardan qimmatli komponentlarni, ayniqsa rangli va nodir metallarni qayta ishlash imkoniyatlarini tadqiq etadi. Hozirgi kunda bu chiqindilarda 1000 tonna oltin, 1300 tonna kumush, 2000 tonna mis, 30 tonna qo'rg'oshin, 117 tonna rux va boshqa ko'plab metallar mavjudligi taxmin qilinmoqda. Maqolada ushbu chiqindilarni qayta ishlashning dolzarbligi, ya'ni tabiatga yetkaziladigan zararning kamaytirilishi hamda foydali qazilmalarning kamayib borayotganligi sababli ikkilamchi xomashyoni qayta ishlashning iqtisodiy samaradorligi ta'kidlangan. Ayniqsa, yuzaga keladigan texnogen xomashyolar orasida shag'alning ko'pligi va uning tarkibida rangli metallarning mavjudligi, ba'zi hollarda esa ularning yangi konlardagi konsentratsiyasidan yuqori ekanligi ko'rsatilgan. Maqolada ionli flotatsiya usulining ushbu jarayonlar uchun istiqbolli ekanligi, uning samaradorligi, kam xarajatliligi va ekologik tozaligi haqida so'z yuritiladi.
Ushbu kitobda rangli metallurgiya, xususan mis va sink metallurgiyasi laboratoriya mashg'ulotlari bo'yicha qo'llanma keltirilgan. Qo'llanmada talabalar amaliy mashg'ulotlar orqali metallurgiya jarayonlarini o'rganishlari uchun zarur bo'lgan nazariy ma'lumotlar, tajriba usullari va tahlil qilish ko'rsatmalari keltirilgan. Kitob rangli metallarni eritish, ularni qayta ishlash texnologiyalari va usullarini o'z ichiga oladi.
Kitob metallurgiya sohasiga oid ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Unda metallurgiya sanoatining tashkil etilishi, metallarning tasniflanishi, metallurgik jarayonlar, xomashyo materiallarini tayyorlash, yoqilg'ilar va pechlar kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, kitobda oksidlab kuydirish asoslari ham ko'rib chiqilgan.