Neyropsixolingvistika: nazariy asoslari va amaliy tatbiqi
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu kitob o'zbek tilshunosligida matnni psixolingvistik jihatdan tahlil qilishga bag'ishlangan. Unda matn yaratilishi va uning idroki jarayonlari, psixolingvistik hodisalar, metaforalar, lingvokulturologiya va diskurs tahlili kabi mavzular atroflicha yoritilgan. Kitobda V.Gumboldt, A.A.Leontev, N.I.Jinkin, E.S.Kubryakova, V.P.Belyanin kabi dunyoga mashhur lingvistlarning nazariy qarashlari va tadqiqotlari keltirilgan. O'zbek tilshunosligida ushbu soha bo'yicha amalga oshirilgan tadqiqotlar ham tahlil qilingan. Kitobning asosiy maqsadi – nutqiy faoliyatning umumiy qonuniyatlarini, uning psixolingvistik jihatlarini, shuningdek, matn va tilning o'zaro aloqadorligini ochib berishdan iborat.
Ushbu monografiya neyrofiziologiyaning asosiy jihatlarini chuqur o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda markaziy va periferik nerv tizimlari, neyronlar, neyrogliya, sinapslar, neyromediatorlar va ularning vazifalari, shuningdek, ularning miya va umurtqa pog'onasidagi tuzilishi va funksiyalari atroflicha yoritilgan. Asosiy e'tibor neyrofiziologik jarayonlar, jumladan, impuls hosil bo'lishi, uzatilishi va qayta ishlanishi, neyromediatorlarning roli, ularning ta'siri va ish mexanizmlari hamda ularning turli kasalliklar bilan bog'liqligi kabi masalalarga qaratilgan. Kitobda neyrofiziologiyaning nazariy va amaliy jihatlari, uning tarixiy rivojlanishi hamda zamonaviy tadqiqot usullari ham ko'rib chiqilgan.
Ushbu kitobda afaziya hodisasi, uning turlari, sabablari va tilga ta'siri chuqur o'rganilgan. Afaziya tashxisi va reabilitatsiyasi, nutqiy buzilishlar hamda neyrolingvistik tadqiqotlar, olimlarning qarashlari va uslublari kabi masalalar yoritilgan. Kitobda afaziya bilan bog'liq muammolarni o'rganishning ahamiyati, lingvistik va tibbiy jihatlar, shuningdek, nutqni tiklash usullari muhokama qilingan.
Ushbu ilmiy ishda nevropsixologiya va tibbiyot terminologiyasini tarjima qilish jarayonidagi qiyinchiliklar, ularning lingvistik va amaliy jihatlari tahlil qilingan. Tadqiqotda tibbiy terminlarning shakllanishi, tarjimasi va ularning terminologik lug'atlarda aks etishi bilan bog'liq muammolar yoritilgan. Xususan, neyropsixologiya sohasidagi terminlarning ingliz tilidan rus tiliga tarjimasi usullari, ularning semantik va struktural xususiyatlari o'rganilgan.
Ushbu dissertatsiya 12-15 yoshdagi oʻquvchilar nutqining neyrolingvistik tahliliga bag'ishlangan. Unda nutq buzilishlari, ularning sabablari va neyrolingvistik yondashuvlar orqali ularni tuzatish usullari atroflicha o'rganilgan. Tadqiqot natijasida nutq rivojlanishidagi nuqsonlarning oldini olish va tuzatish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ushbu kitobda zamonaviy dunyodagi dolzarb ilmiy tadqiqotlar, xususan, tilshunoslik, adabiyotshunoslik va madaniyatlararo aloqa masalalari ko'rib chiqiladi. Materiallar to'plamida turli mamlakatlardan (O'zbekiston, Ukraina, Qozog'iston va boshqalar) olimlarning ilmiy maqolalari jamlangan bo'lib, unda lingvopoetika, neyrolingvistik dasturlash, tarjima nazariyasi va adabiyot tarixi kabi mavzular yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti "Tafakkur va til kognitiv jarayonlarining uyg'unligi madaniyat kontentini verbal identifikatsiyalash negizi sifatida" mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda til va tafakkurning o'zaro bog'liqligi, ularning biopyshosocial va kognitiv mexanizmlari, madaniyat kontentini verbal kodlashtirishning uch bosqichli tizimi ko'rib chiqiladi. Tadqiqotda til va tafakkurning chambarchas bog'liqligi, nutq jarayonlarining neyrobiologik va kognitiv asoslari, lingvokognitiv hodisalarning ijtimoiy-madaniy mohiyati tahlil qilinadi. Shuningdek, tilning global media makonda informatsion tarkibini kodlashtirish va rivojlantirish jarayonlari o'rganiladi.
Ushbu matnda Neyro lingvistik dasturlash (NLD)ning mohiyati, uning tarkibiy qismlari va qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan. NLD - bu shunday bilim sohasi bo'lib, u subyektiv tajriba tarkibini o'rganadi, uni tavsiflash tili va ro'yobga chiqarish mexanizmlarini o'rganadi. Matnda NLDning "Neyro", "Lingvistik" va "Dasturlash" kabi asosiy qismlari batafsil tushuntirilgan. Shuningdek, NLDning inson kamolotiga ta'siri, uning psixotexnikalar va texnologiyalar bilan bog'liqligi ham ko'rsatilgan. Matnda NLD psixotexnologiyalaridan namunalar keltirilgan, xususan "SWISH" texnikasi va qo'rquvlardan xalos bo'lish usullari tasvirlangan.
Ushbu kitob psixolingvistika fanining asosiy tushunchalari, tarixi, tadqiqot metodlari va tilshunoslik bilan aloqalarini o'rganadi. Kitob psixolingvistikaning til va nutq jarayonlarini tushunishdagi ahamiyatini ochib beradi hamda ushbu sohaning rivojlanish tendentsiyalari va istiqbollarini ko'rib chiqadi.