Rivoyatda ilmda benazir hakim Shan o'ziga munosib bilimdon qiz topish uchun uylanmaslikka ahd qiladi. Sarson bo'lib yurganida bir hamroh topadi va unga g'alati savollar beradi. Hamroh uning savollaridan jahli chiqadi va ahmoq deb ataydi. Keyinroq hamroh Shanni uyiga taklif qiladi va uning qizi Shanning savollariga ma'no berib, uning bilimdonligini isbotlaydi. Shan qizning aqliga qoyil qolib, unga uylanadi va maqsadiga yetadi.
Ushbu kitob o'zbek adabiyotshunosligida doston janrining XX asrdagi taraqqiyot bosqichlarini, xususan, rivoyat va afsonalarning dostonlar tuzilishida tutgan o'rnini tadqiq etadi. Qo'llanmada dostonlarning shakliy va mazmuniy o'zgarishlari, janrning o'ziga xos poetik xususiyatlari, folklor va mumtoz adabiyot an'analari bilan aloqadorligi tahlil qilinadi. Shuningdek, dostonlardagi qahramonlar obrazi, ularning ruhiy olami va vatanparvarlik tuyg'ulari, shuningdek, turli adabiy oqimlar ta'siri ostida yuzaga kelgan yangiliklar yoritiladi. Asarda XX asr oʻzbek poemachiligida badiiylikni oʻziga xos tarzda aks ettirgan Oydin Hojiyeva, Usmon Qoʻchqor, Shukur Qurbon kabi ijodkorlarning asarlariga e'tibor qaratilgan.
Maqolada boshlang'ich sinf o'qish kitobidagi "Ibn Sinoning shogirdlari" rivoyati tahlil qilinadi. Rivoyatda Ibn Sinoning o'limi oldidan shogirdlariga bergan nasihatlari, salomatlikni saqlash bo'yicha maslahatlari va bu maslahatlarning falsafiy asoslari yoritilgan. Matnda tozalik, parhez, badantarbiya, mijoz va kayfiyat kabi tushunchalar haqida so'z boradi hamda Ibn Sinoning tibbiyotdagi merosi va uning ahamiyati ta'kidlanadi.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida maktabgacha yoshdagi bolalarda xalq rivoyat va hikmatlari vositasida axloqiy-milliy qadryatlarni shakllantirish mavzusida tadqiqot olib borilgan. Ishda bolalarni milliy qadriyatlar asosida tarbiyalashning usullari va vositalari, xususan, xalq rivoyatlari va hikmatlaridan foydalanishning pedagogik asoslari, mazmuni va shakllari atroflicha o'rganilgan. Shuningdek, maktabgacha yoshdagi bolalarda axloqiy-milliy qadryatlarni shakllantirishda tajriba-sinov ishlarining natijalari tahlil qilingan va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Kitobda ikki rivoyat keltirilgan. Birinchisi, Horun ar-Rashidning tush ta'biri haqida bo'lib, tushni turlicha talqin qilgan muabbirlarning taqdiri aks etgan. Ikkinchi rivoyatda esa Hotamtoyning o'zidan saxiyroq odamni uchratgani haqidagi hikoyasi keltirilgan. Unda mehmondo'stlik va saxovatpeshalik kabi insoniy fazilatlar ulug'langan.
Muhammad Avfiyning "Ibratli rivoyatlar" kitobi turli hikoyatlar, rivoyatlar va ibratli voqealardan iborat to'plamdir. Unda adolat, saxovat, ilm, hunar, sabr, ehtiyotkorlik kabi mavzular yoritilgan bo'lib, kitobxonlarga pand-nasihatlar beriladi. Kitobda turli tarixiy shaxslar, podshohlar, donishmandlar va oddiy odamlarning hayoti, ularning qilgan ishlari va xatolaridan saboq chiqarishga undaladi. Hikoyalar orqali insoniy fazilatlar ulug'lanib, yomon illatlardan saqlanishga chaqiriladi.
Kitobda adolat, yaxshilik qilish, ilmning ahamiyati kabi insoniy fazilatlar haqida hikoyalar keltirilgan. Anushervonning adolati, olimlarning qadri va ilmning ulug'vorligi ta'kidlanadi.
Ushbu kitob oila psixologiyasi, ayniqsa, jinsiy tarbiya, nikoh va oilaviy munosabatlar, tanosil kasalliklari, OITS kabi ijtimoiy-psixologik muammolarga bag'ishlangan. Kitobda turli latifalar, rivoyatlar, hikoyalar va ilmiy ma'lumotlar keltirilgan bo'lib, yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash, sog'lom avlodni tarbiyalash masalalari ko'rib chiqilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan, umumta'lim maktablarining 3-sinflari uchun mo'ljallangan "Odobnoma" fanidan darslikdir. Darslik o'quvchilarga milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida odob-axloq me'yorlarini o'rgatishga qaratilgan. Unda Vatan, oila, do'stlik, mehnat, sog'lik, tejamkorlik kabi mavzular yoritilgan. Darslik orqali o'quvchilar o'zbek xalqining urf-odatlari, an'analari, buyuk allomalari haqida ma'lumot olishadi.
Kitobda turli hikoyalar, rivoyatlar va ibratli voqealar jamlangan bo'lib, unda yaxshi xulq-atvor, sadoqat, adolat, saxovat kabi insoniy fazilatlar ulug'lanadi. Shu bilan birga, zolimlik, baxillik, xiyonat kabi illatlar qoralanadi. Kitob o'quvchilarga hayotiy saboqlar berish, insoniy munosabatlarni yaxshilash va jamiyatda adolatni qaror toptirishga xizmat qiladi.