Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Toshkent Kimyo-Texnologiya Institutida chop etilgan "Texnik va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar sohalarining muhim masalalari" nomli respublika ilmiy maqolalar to'plamining II qismidir. To'plamda turli mualliflarning texnika, iqtisodiyot va boshqa sohalardagi dolzarb masalalarga bag'ishlangan ilmiy maqolalari jamlangan.
Ushbu kitob samolyotsozlikka oid bo'lib, unda samolyot konstruksiyasi, mustahkamligi va umumiy sxemasi, shuningdek asosiy agregatlari (qanot, fyuzelaj, dum qismi, shassi) va ularning parametrlari, yuklarni hisoblash va mustahkamlik talablari ko'rib chiqiladi.
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan aviatsiya yo'nalishi bo'yicha talabalar uchun o'quv loyihasidir. Loyiha samolyot konstruksiyasini loyihalash, uning statistik tahlili, sxemasini tanlash, kuch qurilmasi turini aniqlash, geometrik o'lchamlarini hisoblash va mustahkamligini tekshirishni o'z ichiga oladi. Unda samolyotning asosiy qismlari (qanot, fyuzelyaj, dum qismi, shassi) batafsil ko'rib chiqiladi va ularning o'zaro joylashuvi, aerodinamik xususiyatlari, yuk ko'tarish qobiliyati va xavfsizligi tahlil qilinadi.
Ushbu avtoreferat Gulsanam Tursunova tomonidan yozilgan va u ommabop portladcementlar uchun yangi turdagi kompozitsion qo'shimchalar bilan yangi texnologiyalar ishlab chiqish mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda mahalliy xomashyo (TAMD, ohaktosh, KFSF, ABOS) asosida yangi kompozitsion qo'shimchalarni (KP) tanlash, ularning kimyoviy va mineralogik tarkibi, gidravlik va puzzolan faolligini o'rganish, hamda yangi turdagi kompozitsion portladcementlar (KPC) ishlab chiqarish texnologiyasini ishlab chiqish ko'zda tutilgan. Tadqiqotda KPC ning jismoniy-mexanik xususiyatlariga ta'sir etuvchi omillar, ularning gidratlanish jarayonlari va mikrostruktura shakllanishi o'rganilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan "Uzoq masofaga uchuvchi yo'lovchi samolyoti loyihasi" mavzusidagi bitiruv malakaviy ishga bag'ishlangan. Unda samolyotning aerodinamik hisobi, mustahkamligi, materiallari va texnologiyasi, ekspluatatsion xususiyatlari, xavfsizlik choralari va iqtisodiy ko'rsatkichlari batafsil yoritilgan. Loyihaning asosiy maqsadi - uzoq masofalarga yo'lovchilarni tashishga mo'ljallangan, yuqori texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarga ega bo'lgan zamonaviy samolyotni yaratishdan iborat.
Ushbu kitob uzoq masofalarga mo'ljallangan yo'lovchi samolyotini loyihalashga bag'ishlangan bo'lib, unda aerodinamika, konstruksiya, materiallar, texnologiyalar va iqtisodiy jihatlar ko'rib chiqiladi. Talabalarga o'quv qo'llanma sifatida mo'ljallangan.
Ushbu kitobda magistral yuk samolyotini loyihalash jarayoni, xavfsizlik choralari va iqtisodiy baholash masalalari ko'rib chiqiladi. Materiallar tanlash, yuklash hisoblari, samolyot dvigatellari talablari, aerodinamik hisob-kitoblar batafsil yoritilgan. Bundan tashqari, aeroportdagi xizmatlar va qo'shimcha xarajatlarni hisobga olgan holda samolyotning iqtisodiy samaradorligi va foydaliligi baholanadi. Kitob aviakompaniyalar va aviasozlik sohasida ishlaydigan mutaxassislar uchun mo'ljallangan.
Ushbu hujjat bakalavr darajasini olish uchun tayyorlangan yakuniy malakaviy ish bo'lib, masofadan boshqarish pulti orqali quvvatni rostlashga bag'ishlangan. Unda mikrokontrollerli tizimlarning umumiy tuzilishi, quvvat rostlagichlarida maydoniy tranzistorlarni boshqarish usullari, quvvat rostlagichning tuzilishi va printsipial sxemalari ko'rib chiqilgan. Asosiy qismlarning hisoblari keltirilgan hamda ishonchlilik hisobi va mehnat muhofazasi masalalari o'rganilgan.
Ushbu kitob bitiruv malakaviy ishi bo'lib, masofadan boshqarish tizimiga ega quvvat rostlagichini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Unda mikrocontrollerli tizimlarning umumiy tashkil etilishi, quvvat rostlagichlarida maydoniy tranzistorlarni boshqarish usullari ko'rib chiqilgan. Quvvat rostlagichning tuzilishi va prinsipial sxemalari ishlab chiqilgan, asosiy qismlarini hisoblash ishlari olib borilgan. Ishonchlilik hisobi amalga oshirilgan, mehnatni muhofaza qilish va texnika xavfsizligi masalalari ham ko'rib chiqilgan. Kitobda shuningdek, radioelektron apparaturalarni loyihalashda mikrocontrollerni qo'llashning afzalliklari, jumladan, konstruksiyalarni soddalashtirish, sifat ko'rsatkichlarini yaxshilash, shovqinni kamaytirish va o'lchamlarni kichraytirish kabi jihatlari ham yoritilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi optik tolali aloqa tizimlarining masofasini uzaytirish muammosini ko'rib chiqadi va dispersiya kompensatorlaridan foydalanishga bag'ishlangan. Ish to'rtta bob va xulosadan iborat. Birinchi bobda tolali-optik aloqa liniyalari elementlari, ularning rivojlanishi va qo'llanilishi batafsil ko'rib chiqiladi. Ikkinchi bobda optik signallarning tolada tarqalishining nazariy asoslari, yo'qotishlar va dispersiya sabablari tahlil qilinadi. Uchinchi bobda optik tizimlarning masofasini oshirish usullari, xususan, dispersiya kompensatorlaridan foydalanish usullari ko'rib chiqiladi va hisob-kitoblar keltiriladi. To'rtinchi bobda esa tolali-optik aloqa liniyalaridan foydalanishda xavfsizlik va mehnatni muhofaza qilish masalalariga bag'ishlangan. Ish oxirida xulosada asosiy natijalar keltirilgan. Ish texnik vazifaga muvofiq to'liq hajmda bajarilgan va keng qamrovli tadqiqot asosida tayyorlangan.