Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan va Toshkent Kimyo-Texnologiya Instituti tomonidan chop etilgan "Iridoidlar" nomli magistrlik dissertatsiyasidir. Dissertatsiya Eremostachys sp. o'simligidagi iridoidlarni o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, ularning xususiyatlari, ajratib olish usullari va oziq-ovqat sanoatida qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi tasarrufidagi O'simlik moddalari kimyosi instituti olimi D.A. Usmonov tomonidan tayyorlangan "Iridoidlar olinish uslubi Eremostachys SP" nomli dissertatsiya materiallarining to'plamidir. Unda Eremostachys sp o'simligidan iridoidlar olish uslublari, tahliliy ma'lumotlar, o'rganilgan mavzular va tadqiqot natijalari haqida ma'lumotlar berilgan.
Ushbu kitob Iridoidlar va fitokimyoviy tadqiqotlarga bag'ishlangan ilmiy ish bo'lib, unda Eremostachys sp o'simligidan iridoidlarni olish usullari, ularning kimyoviy tarkibi va biologik xususiyatlari o'rganilgan. Shuningdek, fitosteroidlar va ferula kabi boshqa o'simliklardan ajratib olingan birikmalar ham tadqiq qilingan. Kitobda VÉJKSX tahlili natijalari, TLC (inglizcha: Thin Layer Chromatography)kabi xromatografiya usullari, olingan birikmalarning spektral xususiyatlari keltirilgan. Ilmiy izlanishlar natijalari, jadvallar va grafiklar bilan mustahkamlangan.
Ushbu kitobda Rossiya Federatsiyasi Ta'lim va fan vazirligi, Boshqird davlat universiteti tomonidan tashkil etilgan Yosh olimlarning yutuqlari: Kimyo fanlari mavzusidagi Butunrossiya yoshlar konferensiyasi tezislari jamlangan. Konferensiya 2017-yilning 17-20-may kunlari Ufa shahrida bo'lib o'tgan. Kitobda turli ilmiy maqolalar, tadqiqotlar va kimyo sohasidagi yangiliklar o'rin olgan. Xususan, iridoidlar, soleyotlojeniyalar va boshqa kimyoviy jarayonlar haqida ma'lumotlar keltirilgan. Maqolalar turli universitetlar va ilmiy markazlar vakillari tomonidan taqdim etilgan.
Ushbu kitob Rossiya Federatsiyasi Ta'lim va Fan vazirligi tomonidan nashr etilgan. Kitob Boshqirdiston Davlat universitetining ilmiy ishlari to'plamidan iborat bo'lib, "Yosh olimlarning yutuqlari: Kimyoviy fanlar" mavzusidagi Butunrossiya yoshlar konferentsiyasida taqdim etilgan tezislar jamlangan. Konferentsiya Ufa shahrida 2017-yilning 17-20-may kunlari bo'lib o'tgan. To'plamda yosh olimlarning kimyo sohasidagi tadqiqotlari, ilmiy izlanishlari va yangiliklari aks etgan. Konferentsiya Rossiya Fundamental Tadqiqotlar Fondining (RFFI) moliyaviy ko'magida o'tkazilgan. Kitobda R.M. Axmetxanov (mas'ul muharrir), E.R. Latipova, A.X. Fattaxov, A.S. Shurshina va G.M. Sharipova kabi tahrir hay'ati a'zolari ishtirok etgan. Shuningdek, kitobda III Butunrossiya yoshlar konferentsiyasi akademigi A.N. RB xotirasiga bag'ishlangani qayd etilgan.
Ushbu dissertatsiya O'zbekistonda o'suvchi ko'kamaronlarning iridoidlari kimyoviy tarkibi va dorivorlik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ko'kamaron o'simligidan ajratilgan iridoidlarning kimyoviy taxlili, ulardan individual moddalarni ajratish uslublarini ishlab chiqish, fizik-kimyoviy va spektral ma'lumotlarini olish, hamda ularning biologik faolligini adabiyotlar bilan taqqoslab bashorat etish maqsad qilib qo'yilgan. Tadqiqot natijasida ko'kamaron o'simligida iridoidlar mavjudligi aniqlangan, ulardan 7-O-benzoilglikozid va boshqa iridoidlar ajratilgan va ularning strukturalari aniqlangan.
Ushbu kitob farmakognoziya faniga oid bo'lib, farmatsiya sohasida tahsil olayotgan talabalar uchun mo'ljallangan. Unda dorivor o'simliklar va ularning xomashyolari, ularning tarkibi, tahlil usullari, qo'llanilishi va farmatsevtik preparatlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu kitob dorivor o'simliklar va ulardan tayyorlangan mahsulotlarga bag'ishlangan. Unda efir moylari va iridoidlar saqlovchi o'simliklar, ularning xossalari, tarkibi, ishlatilishi va tahlil usullari batafsil yoritilgan. Kitob farmatsiya sohasida tahsil olayotgan talabalar uchun mo'ljallangan.
Ushbu metodik qo'llanma farmatsiya va sanoat farmatsiyasi talabalari uchun farmakognoziya kursi bo'yicha laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazishga bag'ishlangan. Unda efir moylari va iridoidlarni (achchiq glikozidlar) o'z ichiga olgan dorivor o'simliklar va xom ashyolar, ularning kimyoviy tarkibi, farmakologik xususiyatlari, tibbiyotda qo'llanilishi va tahlil qilish usullari batafsil yoritilgan. Qo'llanma talabalarga o'simliklarni morfologik tavsiflash, xom ashyoning haqiqiyligini, sifatini va tozaligini aniqlash hamda ulardan dori vositalari tayyorlash bo'yicha amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga yordam beradi. Har bir mavzu bo'yicha nazariy ma'lumotlar, laboratoriya mashg'ulotlarining tuzilishi va o'tkazilish tartibi, shuningdek, talabalar bilimini baholash usullari keltirilgan.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi ko'kamaron (Scutellaria) o'simligining biologik faol moddalari, xususan iridoidlarni ajratish, tahlil qilish va ularning dorivorlik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot davomida Scutellaria comosa o'simligidan iridoid moddalari ajratib olindi, ularning kimyoviy tuzilishi va xossalari o'rganildi. Shuningdek, bu moddalarning farmakologik faolligi aniqlandi va ulardan dorivor vositalar olish usullari ishlab chiqildi. Tadqiqotda umumiy 16 ta iridoid glikozidlari ajratib olingani va ulardan loganin, sekloganin, sverozid kabi moddalar ko'kamaron o'simligida birinchi marta ajratib olingani ta'kidlanadi. Shuningdek, mazkur o'simlikdan ajratib olingan iridoidlarning zaharlilik darajasi pastligi va organizmga ijobiy ta'sir ko'rsatishi aniqlandi.