Ushbu dissertatsiya 12 turdagi murakkab efirlar, 21 ta supramolekulyar komplekslar sintezi, ularning tuzilishi, fizik-kimyoviy xususiyatlari va biologik faolligini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Lagochilus inebrians o'simligidan olingan komponentlar asosida yangi gemostatik vositalar ishlab chiqilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi glycyrrhiza glabra L. (shirinmiya) o'simligining ildizidan ajratib olingan glycyrrhizin kislotasining (GK) a-naftil sirka kislotasi (NSK) bilan supramolekulyar kompleksini sintez qilish va ular asosida olingan komplekslarning fizik-kimyoviy xossalari, olingan komplekslarning termodinamik parametrlarini aniqlash va ularning kimyoviy tuzilishini tadqiq qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda GK va NSK kompleksining 1:1, 2:1, 4:1 nisbatlarda sintez qilinganligi, ularning IR, YMР, Massa-spektrometriya usullari bilan tahlil qilinganligi hamda olingan komplekslarning fizik-kimyoviy konstanalari va suvda eruvchanlik darajasi aniqlanganligi bayon etilgan.
Ushbu kitob noorganik kimyo va koordinatsion birikmalarga bag'ishlangan bo'lib, unda p-nitrobenzoy kislotasi va etanolaminlar asosida hosil qilingan metall komplekslarining sintezi, tuzilishi va biologik faolligi o'rganilgan. Kitobda yangi kompleks birikmalar sintez qilish usullari, ularning molekulyar va kristall tuzilishini aniqlash, shuningdek, mikrobialarga qarshi va o'simlik o'sishini tezlashtiruvchi faolligi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu tadqiqotda supramolekulyar komplekslar hosil qilish orqali suvda qiyin eriydigan biofaol moddalarni biofarmasevtik maqbullashtirish usullarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda DNBK, benzokain va lagochilin kabi suvda qiyin eriydigan moddalarning turli supramolekulyar birikmalari, jumladan, organik tuzlar, metall komplekslari va siklodekstrinlar bilan klartatlar sintez qilingan va ularning tuzilishi, eruvchanligi va biologik faolligi o'rganilgan. Natijalarda suvda qiyin eriydigan moddalarning eruvchanligini va bioaktivligini oshirish usullari ko'rsatib berilgan.
Ushbu kitobda glitsirrizin kislotasi hosilalari asosidagi yangi supramolekulyar komplekslar sintezi va ularning biologik faolligi tadqiq etilgan. Asosiy e'tibor yallig'lanishga qarshi ta'sirga ega bo'lgan yangi dorivor vositalarni yaratishga qaratilgan. Komplekslarning fizik-kimyoviy xususiyatlari, ularning tuzilishi va farmakologik faolligi batafsil o'rganilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi mentolning yangi hosilalari va supramolekulyar komplekslarini sintez qilish, ularning fizik-kimyoviy xossalari hamda biologik faolligini o‘rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda mentolning ikki asosli karbon kislotalari bilan yangi hosilalari sintez qilinib, ularning kimyoviy tuzilishi va xossalari o‘rganilgan. Shuningdek, mentol va glycyrrhizin kislotasi (GK) hamda uning monoammonium tuzining (GKMAT) turli nisbatdagi supramolekulyar komplekslari olingan. Ushbu komplekslarning biologik faolligi, jumladan, aloksan bilan chaqirilgan diabetda hipoglikemik ta'siri va miitochondriyalar membranalarini stabillovchi xossalari aniqlangan. Shuningdek, ushbu komplekslarning bug'doy o'simligining o'sishi va rivojlanishiga ta'siri ham o'rganilgan.
Ushbu dissertatsiya mavzusi «Tabiiy va sun'iy fotosintezlovchi supramolekulyar tizimlarida zaryadlar tashilishi jarayonining fluoressent nazorati» deb nomlanadi. Tadqiqot, quyosh energiyasini yuqori samaradorlik bilan o'zgartiruvchi organik fotovoltaik (FV) qurilmalarni yaratishga qaratilgan bo'lib, bu jarayon fotosintezlovchi tizimlar va kimyoviy reaksiya fotokatalizatorlarining ishlash tamoyillariga asoslanadi. Tadqiqotda organik molekulalar va uglerod nanozarralaridan iborat supramolekulyar (SM) birikmalarning fizik-kimyoviy va elektron xususiyatlari o'rganilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi – fotoinditsirlangan zaryadlar tashilishi jarayonining fizik parametrlari va fluoressent ma'lumotlari asosida ularning nazoratini o'rganishdir. Tadqiqot natijalari asosida yangi avlod FV quyosh elementlarini yaratishda muhim ahamiyat kasb etuvchi ilmiy va amaliy xulosalar chiqarilgan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu hujjatda bioorganik kimyo, labdan diterpenoidlar sintezi, glitsirrizin kislotasi, gemostatik dorilar ishlab chiqish kabi mavzularga oid ilmiy tadqiqotlar keltirilgan. Dissertatsiya bioorganik kimyo instituti, Oʻzbekiston Milliy universiteti va Oʻsimlik moddalari kimyosi instituti tomonidan qoʻllab-quvvatlangan.
Ushbu maqola megozin nomli polifenolning gipyerpes virusiga qarshi ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda megozinning y-tsiklodekstrin bilan hosil qilgan supramolekulyar kompleksining (1:1 nisbatda) suvda yaxshi eruvchanligi va uning ra-kov hujayralariga va mikroorganizmlarga ta'siri o'rganilgan. Natijalarda kompleksning toksik emasligi va mikroblarga qarshi ta'sirining toza megozindan yuqori ekanligi aniqlangan. Shuning uchun ushbu kompleks viruslarga va mikroblarga qarshi dorilarni ishlab chiqishda qo'llanilishi mumkinligi ta'kidlanadi.