ATMOSFERA AZOTINI BOG‘LASH MUAMMOSI
Ushbu kitob
Ushbu kitob
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlimi vazirligi tomonidan agrokimyo fani boʻyicha taʼlim olayotgan talabalar uchun moʻljallangan oʻquv-uslubiy majmua hisoblanadi. Majmua agrokimyo fanining asosiy tushunchalari, vazifalari, rivojlanish tarixi, oʻsimliklar oziqlanishi, tuproq tarkibi, oʻgʻitlar va ularning qoʻllanilishi kabi muhim mavzularni qamrab olgan. Kitobning maqsadi talabalarga dehqonchilikda moddalar almashinuvi, oʻsimliklarning oziqlanishi, tuproq va oʻgʻit oʻrtasidagi munosabatlar haqida chuqur bilim berish, shuningdek qishloq xoʻjaligi ekinlaridan yuqori va sifatli hosil olish maqsadida oʻgʻitlardan foydalanish yoʻllarini oʻrgatishdir.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu kitobda I.A.Abdugafurov, Sh.S.Alimov, A.I.Matkarimovalar tomonidan yaratilgan va kimyo elementlarining asosiy xususiyatlari, ularning davriy jadvaldagi o'rni, fizik va kimyoviy xossalari, qo'llanilishi va tarixi haqida ma'lumot berilgan. Kitob kimyo fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, unda har bir elementga oid matnlar, topshiriqlar, savollar va testlar mavjud. Qo'llanma ingliz tilini o'rganishda va kasbiy bilimlarni chuqurlashtirishda yordam beradi.
Ushbu kitobda azotning umumiy xossalari, tabiatda uchrashi, olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, shuningdek, vodorod bilan hosil qilgan birikmalari, xususan ammiak, gidrazin va azid kislota batafsil yoritilgan. Kitob azot birikmalarining ahamiyati va ulardan foydalanish sohalariga ham to'xtalib o'tadi. Ammiakning xossalari, olinishi, laboratoriya va sanoat usullari, ishlatilishi va ahamiyati keng bayon etilgan. Gidrazin va azid kislotalari ham xususiyatlari, olinish usullari va ishlatilishiga ko'ra tahlil qilingan. Kitob azotning tabiatdagi aylanish jarayonini ham o'z ichiga oladi.
Ushbu oʻquv-uslubiy majmua «Umumiy kimyoviy texnologiya» fanini oʻqitish uchun tuzilgan boʻlib, DTS talablaridan kelib chiqib, oʻquv rejasi va dasturiga muvofiq ishlab chiqildi. Unda talabalarga ishlab chiqarishda faoliyat koʻrsatayotgan xodimning Mexanik texnologiya qayta ishlanadigan materiallarning faqat shakli va ba’zan fizikaviy xossalari oʻzgarish jarayonlarini oʻrganadi. Kimyoviy texnologiya moddalar tarkibi, xossalari va tuzilishining oʻzgarishi bilan boradigan jarayonlarni hamda bu jarayonlarni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan uskunalarni oʻrganadi. Bunday boʻlish nisbatan shartlidir, chunki ba’zan, moddalarga mexanik ishlov berilganda ularda kimyoviy reaksiyalar ham boradi. Masalan: choʻyan yoki po'latni suyuqlantirib suyuqlanmalarini quyish jarayoni mexanik texnologiyaga kiradi, ammo unda kimyoviy reaksiyalar ham boʻladi, kimyoviy jarayonlar esa oʻz navbatida mexanik jarayonlar bilan birgalikda sodir boʻladi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati, fan bo’yicha nazorat savollari (yozma, og’zaki va test), yakuniy xulosalar, fanda echimini kutayotgan ilmiy muammolar hamda informatsion-metodik ta’minot: darslik va qo’llanmalar, internetdan olish mumkin bo’lgan axborotlar saytlari va qo’shimcha ma’lumotlar keng yoritib berilgan. Ushbu o’quv-uslubiy majmua TMTI Ilmiy Kengashi tomonidan koʻrib chiqilgan va nashrga tavsiya etilgan.
Ushbu darslik Kimyo fanini chuqurroq o'rganish istagida bo'lgan 8-sinf o'quvchilari uchun mo'ljallangan. Unda umumiy kimyo kursining asosiy mavzulari, jumladan, atom tuzilishi, elementlar davriy sistemasi, kimyoviy bog'lanishlar, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, elektrolitik dissotsiatsiya, kislotalar, ishqorlar, tuzlar, galogenlar, azot, fosfor, kislorod guruhlari, mineral o'g'itlar hamda ularning ahamiyati kabi mavzular batafsil yoritilgan. Har bir bo'lim oxirida o'quvchilarning bilimini mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar hamda laboratoriya mashg'ulotlari keltirilgan. Darslik o'zbek tilida yozilgan bo'lib, o'quvchilar uchun tushunarli va o'zlashtirishga qulay tarzda tuzilgan.
Ushbu kitobda anorganik kimyo fanidan laboratoriya mashg‘ulotlarini bajarish bo‘yicha uslubiy qo‘llanma keltirilgan bo‘lib, unda talabalarning bilimini chuqurlashtirishga qaratilgan nazariy ma’lumotlar, tajriba ishlari, masalalar va nazorat savollari mavjud. Qo‘llanma pedagogika institutlarining «Kimyo-ekologiya» yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan.
Ushbu kitob O'zbekistonda ishlab chiqariladigan mineral o'g'itlar, ularning turlari, xossalari, ishlab chiqarish texnologiyalari va ularni hisoblash usullari bo'yicha batafsil ma'lumot beradi. Kitobda azotli, fosforli, kaliyli o'g'itlar, ammofos, superfosfat, nitrofoska, ammofosfat, karboammofosfat, nitroammofosfat kabi murakkab o'g'itlar ishlab chiqarishning nazariy va texnologik jihatlari, moddiy va issiqlik balanslari hisob-kitoblari, shuningdek, laboratoriya ishlari uchun amaliy mashg'ulotlar keltirilgan. Kitob magistrlarga mineral o'g'itlar ishlab chiqarish texnologiyasini chuqur o'rganish va ushbu sohada muhandislik ko'nikmalarini shakllantirishga yordam beradi. Unda O'zbekistonda mavjud bo'lgan fosforit va kaliy konlari haqida ham ma'lumot berilgan.
Ushbu kitob qishloq xo‘jaligi ekinlarining hosildorligini oshirishda agrokimyo fanining ahamiyatini, o‘simliklar oziqlanishi, tuproq unumdorligini oshirishda o‘g‘itlarning rolini yoritadi. Kitobda mineral va organik o‘g‘itlarning xossalari, ularni qo‘llash usullari va muddatlari, shuningdek, agrokimyoning ekologik muammolari haqida ma’lumotlar berilgan.