Ushbu kitob Oʻzbekiston arxeologiyasi, xususan, Turk xoqonligi davridagi Choch vohasi chorvadorlari madaniyatini ilmiy tadqiq etadi. Tadqiqotda ushbu davr chorvadorlarining moddiy madaniyatini, ijtimoiy-iqtisodiy va diniy hayotini, shuningdek, ularning siyosiy va ma'muriy tuzilmalarini oʻrganishga qaratilgan.
Ushbu dissertatsiya Oʻrta Osiyo, xususan, Choch va Ustrushona togʻli hududlarining oʻrta asr aholisi jismoniy xususiyatlarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda arxeologik topilmalar, zamonaviy bioarxeologik metodlar, xususan, kraniometriya va paleopatologiya usullaridan foydalangan holda aholining ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, turmush tarzi va sogʻligʻi tahlil qilingan. Xususan, Songak va Toshbuloq qabristonlaridan olingan skelet qoldiqlari asosida aholining jinsini, yoshini, boʻyini aniqlash, hamda tish va suyak kasalliklari, jismoniy yuklamalar natijasida yuzaga kelgan oʻzgarishlar oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari mintaqa aholisining koʻchmanchi-chorvador hayot tarzi, ularning ovqatlanish ratsioni, otlardan foydalanishi kabi jihatlarni ochib beradi. Tadqiqot Oʻzbekiston tarixini oʻrganishda yangi maʼlumotlar berishi, shuningdek, bioarxeologiya sohasida amaliy qoʻllanma sifatida ham xizmat qilishi mumkinligi taʼkidlangan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi O'rta Osiyoning arab istilosi arafasidagi siyosiy, iqtisodiy, madaniy hayotini, xususan So'g'd, Ustrushona, Tohariston, Choch va Farg'ona davlatlari misolida o'rganadi. Unda davlatlarning tashkil topishi, ijtimoiy tuzumi, diniy e'tiqodlari va madaniyati tahlil qilinadi hamda ta'lim jarayonida an'anaviy usullardan foydalanish yo'llari ko'rsatiladi.
Ushbu avtoreferat O'rta Osiyo tarixida o'ziga xos o'rin tutgan Choch vohasi va uning G'arbiy Turk xoqonligi davridagi boshqaruvi haqida batafsil ma'lumot beradi. Unda Choch vohasining ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, hukmron sulolalar, ularning boshqaruv tizimi va xalqaro aloqalari keng yoritilgan. Tadqiqot Xitoy, arab, fors, so'g'd va qadimgi turkiy manbalar hamda arxeologik topilmalar asosida amalga oshirilgan. Kitobda Chochning strategik ahamiyati, savdo-iqtisodiy rivojlanishi, madaniy aloqalari va boshqaruvning mahalliy va xoqonlik an'analari asosida shakllanishi tahlil qilinadi. Shuningdek, tadqiqotda Choch vohasi ma'muriy markaz sifatida o'ziga xos o'rin tutganligi va bu hududning Turk xoqonligi uchun muhimligi ta'kidlanadi.
Ushbu kitob Oʻrta Osiyo hududida ilk davlatlar va shaharlarning tarixini oʻrganishga bagʻishlangan boʻlib, u bu boradagi ilmiy tadqiqotlar, arxeologik topilmalar va tarixiy manbalarga asoslanadi. Kitobda Oʻrta Osiyoning etnik tarkibi, hududning siyosiy tuzilishi, diniy eʼtiqodlari, hunarmandchiligi, savdo aloqalari kabi masalalar yoritilgan. Kitob Oʻrta Osiyo tarixini oʻrganuvchi talabalar, tadqiqotchilar va qiziquvchilar uchun moʻljallangan.
Мақолада Тошкент воҳасининг қадимги номи бўлган Чоч топонимининг келиб чиқиши ва манбаларда ёритилиши таҳлил қилинган. Чоч номининг турли даврлардаги шакллари, маънолари ва ҳудудга нисбатан ишлатилиши кўриб чиқилган. Шунингдек, топонимнинг турли тарихий манбаларда қайд этилган маълумотлари, жумладан, Сосонийлар ёзувлари, хитой манбалари ва юнон географикларининг асарлари таҳлил қилинган.
Ushbu kitob Oʻzbekiston poytaxti Toshkent shahrining qadimiy va oʻrta asrlardagi tarixini arxeologik materiallar asosida oʻrganishga bagʻishlangan. Unda Choch (hozirgi Toshkent vohasi) va Iloq (Ohangaron vodiysi) hududlarida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijalari, topilgan yodgorliklar va artefaktlar tahlili orqali shahar madaniyati, iqtisodiyoti va siyosiy hayoti yoritilgan. Kitobda shaharning shakllanishi, rivojlanishi va urbanizatsiya jarayonlari, shuningdek, qoʻshni hududlar bilan madaniy va savdo aloqalari koʻrib chiqiladi.
Asarda Cho‘li Iroq kuyining ta’siri ostida er-xotin munosabatlarida yuzaga kelgan tushunmovchiliklar va his-tuyg‘ular tasvirlangan. Muhabbat ismli ayolning kuyga bo‘lgan hissiy munosabati Baxtiyorning rashkini qo‘zg‘atadi, ammo oxir-oqibatda ular o‘tmish xotiralari va tuyg‘ularni birga kechirib, munosabatlarini mustahkamlaydi.
Qadim zamonlarda zolim podshoh oltmish yoshdan oshganlarni o'ldirish haqida farmon chiqaradi. Berik ismli yigit otasini sandiqqa yashiradi. Podshoh xazinani olish uchun xalqni tog'ga jo'natadi, ammo yo'lda suvsizlikdan ko'pchilik qiriladi. Berik otasining maslahati bilan sigirlarni suv topishga yo'naltiradi va xalqni qutqaradi. Xazinada odamlar sirli ungurga kirib yo'qoladi. Berik otasining maslahati bilan ungurdan omon chiqadi va podshohdan oltmish yoshdan oshganlarni o'ldirish farmonini bekor qilishni so'raydi. Podshoh farmonni bekor qiladi va Berik otasi va boshqa keksalarni o'limdan qutqaradi.
Мақолада қадимги ва ўрта асрларда Чоч воҳасининг урбанизациялашган минтақага кириши тарихий манбалар асосида ёритилган. Чочнинг географик жойлашуви, иқтисодий ва маданий алоқалари, шаҳарларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши, суғориш тизимлари ва диний эътиқодлари таҳлил қилинган. Қанқа давлатининг инқирози ва Чочнинг мустақил мулкка айланиши жараёнлари кўриб чиқилган.