Ushbu maqola grammatik jins tushunchasini tipologik nuqtai nazardan o'rganadi. Unda tabiiy (biologik jins) va grammatik (formal) jins o'rtasidagi bog'liqlik, xususan, ingliz va rus tillaridagi jins kategoriyasi, o'zbek tilida esa bu kategoriyaning yo'qligi haqida ma'lumot beriladi. Maqolada otlarning leksik ma'nolariga ko'ra erkak, ayol va o'rta jinslarga bo'linishi, shuningdek, jinsni ifodalashning morfologik, sintaktik va leksik usullari tahlil qilinadi.
Ushbu dissertatsiya ingliz va qoraqalpoq tillarida "Erkak" va "Ayol" konsepsiyalarining jinsiy xususiyatlarini tadqiq qiladi. Tadqiqotda gender lingvistikasi, tilshunoslik va sotsiolingvistikaning gender masalalariga oid nazariy va metodologik jihatlari ko'rib chiqiladi. Ingliz va qoraqalpoq tillaridagi jinsiy farqlar, jargonlar, frazeologizmlar va maqollar tahlil qilinadi. Tadqiqotda genderning tilda aks etishi, shuningdek, gender stereotiplari va ularning tilshunoslikdagi o'rni ham yoritilgan. Ingliz va qoraqalpoq tillaridagi erkaklar va ayollar nutqining o'ziga xos xususiyatlari, jumladan, ularning nutq uslubi, leksikasi va grammatikasidagi farqlar ko'rsatib o'tiladi. Tadqiqot gender tadqiqotlarining dolzarbligi va amaliy ahamiyatini ham ta'kidlaydi.
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Al-Xorazmiy nomidagi Urganch Davlat Universitetiga taqdim etilgan Nilufar Atabayevaning "Frazeologik birlik va maqollarda gender talqini (ingliz va o'zbek tillaridagi materiallar asosida)" mavzusidagi dissertatsiyasidir. Dissertatsiya frazeologik birliklar va maqollarda gender talqinini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, ingliz va o'zbek tillaridagi materiallar asosida tahlil qilingan. Tadqiqotda gender lingvistikasi, madaniyatlararo kommunikatsiya va kognitiv tilshunoslik kabi sohalarga oid nazariy va metodologik asoslar qo'llanilgan. Dissertatsiya muallifi gender stereotiplarini, lingvistik androtsentrizmni va genderga oid boshqa masalalarni frazeologik birliklar va maqollar orqali tahlil qilgan.
Ushbu dissertatsiya mavzusi jamiyatni yangilanish davrida gender munosabatlari va tadbirkor ayol fenomeni misolida tahlil qilinadi. Tadqiqotda gender tengligi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish, xotin-qizlarning jamiyatdagi oʻrni, tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish kabi masalalar falsafiy jihatdan oʻrganilgan. Tadqiqotning maqsadi – mamlakatimizda gender tengligini ta’minlash, xotin-qizlarning ijtimoiy-iqtisodiy mavqeyini oshirish, tadbirkorlik koʻnikmalarini rivojlantirishdan iborat. Tadqiqotda ijtimoiy falsafa, gender falsafasi, biznes sotsiologiyasi va tadbirkorlik asoslari kabi fanlarning materiallaridan foydalanilgan. Shuningdek, jahon va oʻzbek falsafasidagi gender tengligi hamda tadbirkor ayol fenomeniga oid qarashlar tahlil qilingan. Tadqiqot natijasida gender tengligini ta’minlash, xotin-qizlar tadbirkorligini rivojlantirish boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ushbu kitobda gender tengsizligi, uning namoyon bo'lish shakllari, O'zbekistonda xotin-qizlarning jamiyatdagi o'rni, ularning huquqlari va imkoniyatlari masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, gender tengligiga erishish yo'lidagi to'siqlar va ularni bartaraf etish yo'llari tahlil qilinadi.
Ushbu kitob o'zbek tilshunosligida gender lingvistikasining o'rganilish tarixi, nazariy asoslari, frazeologizmlarning gender tadqiqi muammolari, o'zbek frazeologizmlarida gender xususiyatlarining namoyon bo'lishi kabi masalalarni qamrab oladi. Unda gender tilshunosligining asosiy tushunchalari, erkaklar va ayollar nutqidagi farqlar, stereotiplar, shuningdek, taniqli o'zbek shoirlarining asarlarida gender xususiyatlarining ifodalanishi tahlil qilinadi.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati Oʻzbek tilidagi shaxsiy yozishmalarda noadabiy unsurlarning gender xoslanishini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda shaxsiy yozishmalardagi noadabiy leksik va grammatik birliklarning gender xususiyatlari tahlil qilingan, jumladan, qamoqxona jargoni, sleng, tatuirovkalar va piktogrammalarning gender jihatlari koʻrib chiqilgan. Tadqiqotda gender tushunchasining nazariy asoslari, jahon va oʻzbek tilshunosligida gender tadqiqotlariga oid maʼlumotlar keltirilgan, shuningdek, oʻzbek tilidagi shaxsiy yozishmalarda gender farqlanishining oʻrganilishi boʻyicha amalga oshirilgan tadqiqotlar tahlil qilingan. Natijalarda shaxsiy yozishmalarda erkaklar va ayollarning lugʻaviy tanlovi, grammatik xatolar, sintaktik tuzilmalar va piktogrammalardan foydalanishida genderga oid oʻziga xosliklar aniqlangan.
Ushbu dissertatsiya Mirzo Ulug'bek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi Ilmiy kengash tomonidan tayyorlangan avtoreferatdir. Tadqiqotda ingliz va rus tillaridagi pedagogik diskursda gender aspekti tahlil qilingan.
Ushbu avtoreferat ikki tillilik sharoitida gender konseptlarining til orqali olamni tasvirlashdagi aksini o'rganadi. Tadqiqotda gender tushunchasining lingvistik va madaniy jihatlari, ularning o'ziga xos xususiyatlari, rus va o'zbek tillaridagi gender ifodalanishi, xususan, maqollar va matallarda gender konseptlarining aks etishi tahlil qilinadi. Shuningdek, avtoreferatda psixolingvistik, kognitiv va lingvokulturologik yondashuvlar hamda ikki tillilikning gender tushunchalariga ta'siri yoritiladi. Tadqiqot natijalari ikki tilda ham gender tasavvurlarini va ularning ijtimoiy-madaniy xususiyatlarini ochib beradi.
Ushbu dissertatsiya O'zbek tilida gender masalalarini lingvistik jihatdan tadqiq etishga bag'ishlangan. Unda gender tushunchasi, uning sotsiolingvistik va madaniy aspektlari, shuningdek, genderning nutqiy faoliyatda, xususan, diskursda namoyon bo'lishi o'rganiladi. Tadqiqotda gender lingvistikasining asosiy muammolari, tadqiqot usullari va istiqbollari ham ko'rib chiqilgan.