Ushbu kitobda bir oilaning parokandaligi, aka-ukalar o'rtasidagi munosabatlar va insoniy munosabatlardagi murakkabliklar hikoya qilinadi. Asar davomida shaytoniy vasvasalar, iymon va e'tiqod, mehr-oqibat kabi tushunchalar o'rtasidagi kurash tasvirlanadi. Asarda mol-dunyoga hirs qo'yishning oqibatlari, insoniy qadriyatlarning ahamiyati va adolat masalalari ko'tariladi.
Tohir Malikning "Iblis devori" qissasi oilaviy munosabatlardagi keskinlik, xususan aka-uka o'rtasidagi kelishmovchiliklar va ularning oqibatlarini aks ettiradi. Asarda aka-uka o'rtasidagi munosabatlarning buzilishi, oilaviy sirlarning fosh bo'lishi, iymon zaiflashuvi va shaytonning vasvasalari kabi mavzular ko'tariladi.
«Iblis bilan muloqot» hikoyasi Boltaboy ismli qahramonning boshidan kechirgan g'aroyib voqealari haqida hikoya qiladi. Yarim kechasi uyqusidan uyg'ongan Boltaboy, o'z uyining o'rnida mozor paydo bo'lganini ko'radi. U yerda O'ljaboy ismli mozor qorovuli bilan uchrashadi va qadimiy sag'anaga tushib qoladi. Sag'anada mo'miyolangan jasadlar va ilohiy yashm toshi haqida ma'lumot oladi. Qorovulning yordami bilan yashm toshini qo'lga kiritmoqchi bo'ladi, ammo jasadlar tirilib, ularga hujum qiladi. Boltaboy qochib qutuladi, lekin uning hayoti butunlay o'zgaradi.
Tohir Malikning “Iblis devori” qissasi aka-uka munosabatlari, hasad, imon zaifligi va oxiratga beparvolik kabi mavzularni o‘z ichiga oladi. Asar davomida oilaviy kelishmovchiliklar, mol-dunyo hirsiga berilish va shaytonning vasvasalari orqali insonlarning adashuvi tasvirlangan. Qissada aka-ukalarning mehr-oqibatdan yuz o‘girishi, qasos, gunohga botish va iymonsiz dunyodan ketishi kabi og‘riqli oqibatlar yoritiladi.
Ushbu kurs ishida O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan Samarkand davlat chet tillar instituti tomonidan taqdim etilgan "Paradise Lost" dostonida gumanizm g'oyalari o'rganilgan. Ish ingliz tili fakultetining fonetika kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Unda Jon Miltonning hayoti va ijodi, "Paradise Lost" dostonining syujeti, asosiy personajlari va dostonning gumanistik mohiyati tahlil qilingan.
Ushbu kitob shaytonning turli xildagi nayranglari va ularning odamlar hayotiga ta'siri haqida hikoya qiladi. Asarda yaxshilik va yomonlik, imon va nafs o'rtasidagi kurash tasvirlangan. Shuningdek, unda insoniylik qadriyatlari, axloqiy me'yorlar, jamiyatdagi adolatsizliklar kabi masalalar ko'tarilgan.
Qobil Mirzo "Shayton faryodi" turkumiga kiruvchi ushbu kitobida shaytonlarning odamlar ustidan hukmronligi, insoniy illatlar va ularning jamiyatga ta'siri, adolat, vafo, sadoqat kabi tuyg'ularning qadri haqida hikoyalar orqali so'z yuritadi. Kitobda turli qahramonlar, jumladan qotillik sardorining o'tmishi, shafqatsiz qilmishlar va ularning oqibatlari tasvirlangan. Asosiy e'tibor insonning axloqiy tanlovi, nafsga qullik va uning oqibatlari, hamda yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi kurashga qaratilgan. Kitob insoniyatning tubsiz illatlari va ularning oldini olish yo'llari haqida o'ylashga undaydi.
To‘hir Malikning “Shaytanat” trilogiyasining uchinchi kitobi adolat, qasos, muhabbat va nafrat kabi murakkab mavzularni o‘z ichiga oladi. Asarda jamiyatdagi illatlar, insoniy munosabatlar va shaytoniy vasvasalar tasvirlangan. Asosiy qahramonlar taqdiri orqali hayotning sinovlari, yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi kurash aks etadi. Kitobda Shaytanat olamining zolimliklari va qabih ishlari tasvirlanadi, yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi kurashlar aks etadi. Bu kitobda muallif inson ruhining eng chuqur qatlamlarigacha kirib boradi, shaytoniy vasvasalar bilan kurashish yo'llarini ko'rsatadi va o'quvchilarni ogohlikka chaqiradi.
To'hir Malikning "Shaytanat" tetralogiyasining to'rtinchi kitobi shaytonning vasvasalari, adashgan yo'llar, iymon va nafs kurashlari haqida hikoya qiladi. Kitobda zolimlar, qasos, muhabbat va insoniy zaifliklar tasvirlangan. Asar so'nggida yaxshilik va adolatga bo'lgan umid saqlanib qoladi.
Dissertatsiya O'zbekiston adabiyotida istiqlol davrida yuzaga kelgan poetik o'zgarishlarni, xususan, detektiv janrning rivojlanishini "Shaytanat" romani misolida o'rganadi. Kirish, uch bob, xulosa va adabiyotlar ro'yxatidan iborat. Dissertatsiyada romanning mavzusi, syujeti, kompozitsiyasi, konfliktlari va qahramonlar ruhiyati tahlil qilinadi. Asarda jamiyat va shaxs munosabatlari, ijtimoiy muhitning inson xarakteriga ta'siri o'rganiladi. Muallif, shuningdek, asarning badiiy xususiyatlari, poetik talqini va janr taraqqiyotidagi o'rnini ko'rsatib berishga harakat qilgan.