🔍

Milliy baspaso’zdin’ qa’liplesiwinde jadidlerdin’ tutqan ornı

Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi jurnalistikasining shakllanish tarixiga bag'ishlangan ilmiy ish bo'lib, unda milliy matbuotning rivojlanishi, jadidchilik harakatining unga ta'siri, Seyfulg'abit Majitovning bu sohadagi faoliyati kabi masalalar ko'rib chiqilgan. Hujjatda O'zbekistonda matbuotning paydo bo'lishi, uning dastlabki bosqichlari, jadidlar harakatining roli, matbuotning taraqqiyoti va uning jamiyat hayotidagi ahamiyati yoritilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 74.0%

Роль Сейфулгабита Маджидова в латынизации каракалпакского алфавита.

Ushbu maqola Seyfulg'abit Majitovning karakalpok alifbosini lotinlashtirishdagi rolini o'rganadi. Arab alifbosidan lotin alifbosiga o'tish harakati Ozarbayjon va Shimoliy Kavkazda boshlangan. 1926-yilda Bokuda turkiyshunoslarning birinchi syezdi bo'lib o'tdi, unda turkiy xalqlar vakillari Leningrad va Moskvadan kelgan turkiyshunos olimlarning ishtirokida Ozarbayjon tajribasini boshqa respublikalar va SSSRning avtonom viloyatlarida lotinlashtirish bo'yicha qo'llash maqsadga muvofiq deb topildi. Ushbu ishni boshqarish uchun Butunittifoq yangi turkiy alifbo markaziy qo'mitasi (VTsK NTA) tuzildi. VTsK NTAning 1-plenumi 1927-yilda Bokuda bo'lib o'tdi va u 34 harfdan iborat bo'lgan unifikatsiyalangan yangi turkiy alifbo loyihasini qabul qildi. 1929-yil 7-avgustda SSSR Markaziy Ijroiya Qo'mitasi va Xalq Komissarlari Sovetining «SSSR arab yozuvidagi xalqlarining yangi lotinlashtirilgan alifbosi to'g'risida»gi qarori bilan lotin alifbosiga o'tishga rasmiy maqom berildi. Gazeta va jurnallar, nashriyotlar, o'quv yurtlarining yangi alifbosiga o'tish boshlandi. S.Majitov birinchi bo'lib «Alifbe»ni o'qitish usullari haqida yozgan, karakalpok tilining fonetik, leksik, morfologik va sintaktik xususiyatlarini nazariy jihatdan o'rgangan olim-tilshunosdir. Seyfulgabit Majitov (1867-1938) Qozon gubernasida tug'ilgan. Yoshligida ota-onasi bilan ko'chib kelgan Qoraqalpog'iston uning ikkinchi vataniga aylandi. Qoraqalpoq tilini mukammal bilgan shoir o'zining butun iste'dodini va ma'rifiy faoliyatini Qoraqalpoq adabiyotini yaratish, respublika milliy maktablari uchun birinchi darsliklar yaratishga bag'ishladi. 1929-yildan boshlab maktablar lotin grafikasida yozilgan darsliklardan foydalana boshladilar. Boy ilmiy-pedagogik tajribaga ega bo'lgan S.Majitov lotin grafikasiga asoslangan «Qoraqalpoq alifbosi» (To'rtko'l, 1929), «Qoraqalpoq tili darsi» (1930), «Qoraqalpoq viloyatida savodsizlikni tugatish maktablari uchun dastur» (M., 1931), «Qoraqalpoq tili grammatikasi» (M., 1932) kabi darslik va dasturlarni tuzishda ishtirok etdi va rahbarlik qildi. 1928-yil oxirida matbuotda faol muhokama qilingandan so'ng lotinlashtirilgan alifbo tasdiqlandi. Unda 32 harf bor edi

🔑 Kalit soʻz🎯 73.5%

"Ádebiyat" 7-klass

Ushbu kitob o'rta maktab o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, Qoraqalpog'iston adabiyoti tarixi, folklor, she'riyat va uning janrlari hamda mashhur shoirlar ijodi haqida ma'lumot beradi. Kitobda qoraqalpoq xalqining og'zaki va yozma adabiyoti, mifologiya, dostonlar, she'riyatning turli janrlari, jumladan, aytislar va ularning turlari, shuningdek, mumtoz o'zbek shoirlari ijodidan parchalarga boyil. Qoraqalpoq adabiyotining shakllanishi, rivojlanishi, uning asosiy davrlari, qadimgi yozma yodgorliklar, folklor janrlari va ularning izlanishlari hamda yoritilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 71.9%

Sаyf Fаrg‘оniyning аdаbiy merоsi vа uning pоetik tаdqiqi

Ushbu dissertatsiya Sayf Fargʻoniyning hayoti, ilmiy-ijodiy faoliyati va adabiy merosini oʻz davri adabiy jarayoni bilan bogʻliq holda oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda shoirning ilmiy-nazariy, falsafiy va adabiy xususiyatlari, poetik mahorati, she'riyatining janrlari va badiiy uslubi ilmiy-nazariy jihatdan tahlil qilinadi. Sayf Fargʻoniyning ijodi koʻpgina tarixiy manbalar, jumladan, tazkiralarda hamda uning devonida oʻz aksini topgan. Tadqiqot davomida shoirning ilmiy-amaliy faoliyati, nazariy konsepsiyalari va uning ijodiy merosining adabiyotshunoslik fanidagi oʻrni aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida 2025-yilda nashr etilgan maqolalar, ilmiy ishlar hamda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasining doktorlik dissertatsiyalari asosiy ilmiy natijalarini chop etish tavsiya etilgan ilmiy nashrlarda 5 ta maqola chop etilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 71.8%

Ham adib, ham munaqqid, ham tarjimon

Maqolada adib Ahmad A'zamning ijodiy faoliyati, uning adabiyotga qo'shgan hissasi, tanqidchilik, tarjimonlik va yozuvchilik qirralari haqida so'z boradi. Uning yangilikka intilishi, adabiy tanqidda yangi yo'nalishlarni shakllantirishdagi roli, shuningdek, jamiyatdagi dolzarb muammolarni badiiy asarlarida aks ettirish mahorati tahlil etiladi. Maqolada Ahmad A'zamning Alьber Kamyu asarlarini o'zbek tiliga tarjima qilgani, uning intellektual proza janriga qo'shgan hissasi ham qayd etilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 71.6%