Ushbu kitob yaylovlar haqidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va yaylovlardan samarali foydalanish yo'llarini o'rgatadi. Yaylovshunoslik fani O'zbekistonning qurg'oqchil hududlarida chorvachilikni rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega. Ushbu kitobda talabalarga yaylov tiplari, o'simliklar tarkibi, yaylovdan foydalanish usullari va zaharli o'simliklarga qarshi kurashish bo'yicha amaliy ko'nikmalar beriladi.
Ushbu bitiruv ishi O‘zbekiston yaylov o‘simliklari xususiyatlari, ularning chorvachilikdagi ahamiyatini tadqiq etadi. Ishda yaylovlarning tarkibi, xossalari, o‘simlik turlari, ularning biologik va ekologik hususiyatlari o‘rganiladi.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi sug'oriladigan yerlarining tuproq unumdorligini oshirish masalalariga bag'ishlangan. Unda tuproqlarning bonitet bahosi, qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligini aniqlash usullari, shuningdek, tuproq sifatini yaxshilash bo'yicha tadbirlar ko'rib chiqiladi. Kitobda Toshloq tumani misolida o'tloqi saz tuproqlarining hosildorligini chamalash, bonitet ballini aniqlash va hosildorlikni rejalashtirish masalalari yoritilgan. Muallif qishloq xo'jaligi ekinlarining (g'o'za, bug'doy, poliz ekinlari) hosildorligini tuproq unumdorligiga bog'liq holda chamalash usullarini ishlab chiqishni maqsad qilgan. Kitob O'zbekiston qishloq xo'jaligi uchun tuproq unumdorligini oshirish va ekinlarni optimallashtirish yuzasidan muhim tavsiyalar beradi.
Ushbu avtoreferat Oʻzbekistonning Qarnobchoʻl choʻl yaylovlarida chorva mollari boqilishi sharoitida dominant oʻsimliklarning ekofiziologik va biokimyoviy xususiyatlarini aniqlashga bag'ishlangan. Tadqiqotda yaylovlar degradatsiyasining turli darajalari, chorva mollari boqilishining intensivligi, tuproq turi va namlik kabi omillarning oʻsimliklarga ta'siri oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatadiki, chorva mollari boqilishining ortishi bilan oʻsimliklar biomassasi, fotosintetik pigmentlar miqdori va ozuqaviy qiymati oʻzgaradi. Tadqiqotda, shuningdek, qurgʻoqchilikka va yuqori boqilishga chidamli boʻlgan oʻsimlik turlari aniqlanib, ularning yaylovlarni tiklashdagi ahamiyati koʻrsatib berilgan.
Ushbu kitobda Qoraqalpog'iston Respublikasi hududidagi Termiz tumanining sug'oriladigan o'tloqi tuproqlarining ayrim fizikaviy ko'rsatkichlari o'rganilgan. Tadqiqotda tuproqning mexanik tarkibi, suvga chidamli agregatlar, makro va mikromikroagregatlarning mavjudligi hamda ularning suvga chidamliligi kabi jihatlar yoritilgan. Shuningdek, tuproqlarning unumdorligiga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, namlik va havo almashinuvi ham ko'rib chiqilgan. Kitobda tuproqshunoslik, agroximiya va sug'orish texnologiyalari bo'yicha ilmiy ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu ilmiy ishning maqsadi - paxtachilikning muhim muammolaridan biri bo'lgan tuproq unumdorligini oshirish va paxta hosildorligini ko'paytirishda turli xil mulchalash usullari (shaffof plyonka, qora plyonka, sholi po'chog'i, bug'doy somoni, polimerlar) va ularning sug'orish texnologiyasi bilan uyg'unlashgan holda paxta hosildorligiga ta'sirini o'rganishdan iborat. Tadqiqotda bu usullarning tuproq harorati, namligi, oziqa moddalari va o'simlikning o'sishi hamda rivojlanishiga ta'siri tahlil qilingan. Natijalarda, ayniqsa shaffof plyonka va ba'zi polimerlar qo'llanilgan variantlarda tuproq harorati va namligining yaxshi saqlangani, bu esa o'simlikning rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatib, hosildorlikni oshirganligi isbotlangan.
Ushbu avtoreferat 2010-2012 yillarda Toshkent viloyatida oʻtkazilgan tadqiqotlar natijalarini oʻz ichiga oladi. Tadqiqotning asosiy maqsadi – oʻrta iqlim sharoitida, botqoq-tuproqli yerlarda oʻrta pishar navli sholining optimal ekish muddatlari va meʼyorlarini aniqlash orqali hosildorlikni oshirishga erishishdir. Tadqiqot davomida «Iskandar» va «Ilğor» navlarining ekish muddatlari va meʼyorlarining unib chiqishga, oʻsishiga, rivojlanishiga, hosildorligiga va donining texnologik sifatiga taʼsir etuvchi omillar oʻrganildi. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatdiki, «Iskandar» va «Ilğor» navlarining optimal ekish muddati may oyining ikkinchi va uchinchi oʻn kunliklari boʻlib, bu davrda ekilgan urugʻlar tez unib chiqadi va yuqori hosil beradi. Tadqiqotda har bir variant uchun sarflangan xarajatlar, olingan daromad va rentabellik koʻrsatkichlari ham hisoblab chiqilgan. Tadqiqotning asosiy xulosalari va tavsiyalari mavjud.
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Toshkent viloyati Ohangaron tumani togʻoldi yaylovlari hududini tashkil etish mexanizmini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda togʻoldi yaylovlarining tabiiy-iqlim sharoiti, geobotanik holati, yaylov turlari, oʻsimliklar hosildorligi va ozuqaviyligi oʻrganilgan. Yaylov degradatsiyasi jarayonlari asoslangan va ularni bartaraf etish choralari koʻrsatilgan. Shuningdek, yaylovlardan samarali foydalanish boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan, jumladan, yaylov almashlab boqish sxemasi va grafigi taklif etilgan. Tadqiqot natijalari respublikada yaylov chorvachiligini rivojlantirish, yer resurslaridan oqilona foydalanish va ekologik barqarorlikni ta'minlashga qaratilgan. Tadqiqotda yaratilgan dasturiy ta'minot, raqamli xaritalar va uslubiy qoʻllanmalar sohaga oid mutaxassislar va talabalar uchun foydali manba boʻlib xizmat qiladi.
Ushbu kitob, "Oziqa yetishtirish texnologiyasi" fani bo'yicha ma'ruzalar kursidir. Unda qishloq xo'jaligida chorva mollarini oziqlantirishning ahamiyati, oziqa ekinlarini yetishtirish texnologiyalari, o'tloqlar va yaylovlardan foydalanish usullari kabi masalalar yoritilgan. Kitob talabalarga, agronomlar va chorvachilik mutaxassislariga mo'ljallangan.
Kitobda yem-xashak yetishtirishning nazariy va amaliy asoslari, yaylovlardan foydalanish, ozuqa tayyorlash texnologiyalari, qishloq xo‘jalik ekinlari va ularning biologik xususiyatlari, shuningdek, o‘simliklarning tuproq va iqlim sharoitlariga moslashuvi kabi masalalar yoritilgan. Darslikda o‘quv yurtlari talabalari va sohaga qiziquvchi mutaxassislar uchun mo‘ljallangan.