Ushbu kitobda o'zbekistonlik pedagog Dilafruz Sharifovnaning "Dezadaptatsiyalashgan o'smirlar xulqini korrektsiya qilishda pedagogning psixologik kompetentligi" mavzusidagi dissertatsiya ishi keltirilgan. Dissertatsiyada o'smirlar xulqidagi psixologik muammolar, ularni bartaraf etish yo'llari va pedagogning bu jarayondagi roli tahlil qilingan.
Ushbu kitob o'smirlar psixologiyasiga bag'ishlangan bo'lib, unda o'smirlik davridagi inqirozlar, suitsidga urinish sabablari, oilaning roli, ijtimoiy dezadaptatsiya va korreksion tadbirlar kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan birga amaliy tavsiyalar ham berilgan.
Ushbu maqola dezadaptatsiyalashgan o'smirlar bilan ishlashda pedagog faoliyatining psixologik samaradorligini o'rganadi. Ta'lim jarayonida o'quvchilar va pedagoglar o'rtasidagi hamkorlikning ijtimoiy-psixologik jihatlari, o'quvchilarning mustaqil va ijodiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan pedagogik yondashuvlar tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada pedagoglarning o'smirlar xulqini korrektsiya qilishdagi psixologik kompetentligini oshirish bo'yicha tajriba-sinov natijalari keltirilgan. Tadqiqot natijalari pedagogik jamoaning dezadaptatsiyalashgan o'smirlardagi "Men" timsolini korrektsiya qilish borasidagi psixologik kompetentligini rivojlantirishga qaratilgan tadbirlari muhim ekanligini ko'rsatadi.
Ushbu kitob maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha ta'lim muassasalariga ijtimoiylashtirishning nazariy va amaliy jihatlarini o'rganadi. Unda ijtimoiy pedagogikaning asoslari, bolalarning ijtimoiy rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar, ijtimoiylashtirish mexanizmlari va tarbiyaviy ish tizimi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitobda, shuningdek, ijtimoiy moslashuv, milliy va umiminsoniy qadriyatlar, ijtimoiy muhit va shaxsning o'zaro ta'siri kabi tushunchalar ham tahlil qilinadi.
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida 2022-yil 28-yanvardagi «2022-2026 yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning Taraqqiyot Strategiyasi toʻgʻrisida»gi PF-60-son, 2020-yil 6-noyabrdagi «Oʻzbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi PF-6108-son, 2020-yil 30-iyundagi «Oʻzbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosatini tubdan isloh qilish va yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi PF-6017-son Farmonlarida hamda boshqa me'yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan keng ko'lamli strategik chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratilgan tadqiqot hisoblanadi. Tadqiqotning maqsadi dezadaptatsiyalashgan o'smirlarni reabilitatsiya qilishning ijtimoiy psixologik mexanizmlari boʻyicha zarur tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotda dezadaptatsiyalashgan o'smirlarning hissiy holatidagi yoshga oid dinamik va gender xususiyatlarini aniqlash va tahlil qilish, o'smirlardagi dezadaptatsiya holatining namoyon bo'lishining psixologik determinantlarini aniqlashtirish, nizoli vaziyatlarda xulq-atvor strategiyalarini namoyon boʻlishiga koʻra dezadaptatsiya holatlarni keltirib chiqaruvchi omillarni aniqlash hamda dezadaptatsiyalashgan o'smirlarni reabilitatsiya qilishning psixologik mexanizmlarini ochib berish kabi vazifalar belgilangan. Tadqiqotda 240 nafar oʻsmir respondent sifatida jalb etilgan. Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati umumta'lim maktablari o'smir o'quvchilari faoliyatida namoyon bo'luvchi dezadaptatsiya holatlarini bartaraf etishga qaratilgan nazariy va metodologik jihatdan yangi ma'lumotlar bilan boyitilganligi va olingan natijalar mazkur tadqiqotning nazariy asoslarini takomillashuviga, o'smirlarning dezadaptatsiya holatlarini yenga olishi hamda maktab amaliyotchi psixologining faoliyatga ilmiy-amaliy yondashuvini ta'minlaydi. Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati esa, xalq ta'lim muassasalari tizimida ijtimoiy-psixologik xizmatini takomillashtirish oʻsmir oʻquvchilarining faoliyatida dezadaptatsiyani yuzaga keltiruvchi shart-sharoitlarni bartaraf qilish, oʻquv faoliyatida ma'naviy va aqliy-intellektual jarayonlarni rivojlantirishda samara beradi. Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan xulosa va tavsiyalardan maktab amaliyotchi psixologlari, xalq ta'limi muassasalarida faoliyat olib borayotgan oʻqituvchilar va ota-onalar keng foydalanishi mumkin.
Ushbu kitob talabalarning ijtimoiy moslashuvi va dezadaptatsiyasi, shuningdek, talabalarning xulq-atvorini tartibga solish mexanizmlari, xususan, qadriyat-ma'naviy sohani rivojlantirish masalalariga bag'ishlangan. Kitobda talabalarning dezadaptatsiyasining psixologik xususiyatlari va ularni bartaraf etish yo'llari ko'rib chiqilgan. Yoshlar orasida ijtimoiy moslashuvni yaxshilashga qaratilgan amaliy tavsiyalar berilgan.
Ushbu kitob genetika va mutatsiyalar, ayniqsa gen mutatsiyalari haqida ma'lumot beradi. Kitobning asosiy maqsadi irsiyatning molekulyar asoslarini, genetik o'zgarishlarning mexanizmlarini va evolyutsiyadagi ahamiyatini tushuntirishdir. Bundan tashqari, DNK tuzilishi, gen ekspressiyasi, replikatsiya va reparatsiya kabi asosiy tushunchalar ham ko'rib chiqiladi. Kitob mutatsiyalarning paydo bo'lishi va ularning oqibatlarini, shu jumladan spontan va induktsiyalangan mutatsiyalarni, shuningdek, mutagenez va reparatsiya jarayonlarini batafsil tahlil qiladi. Kitobning asosiy yo'nalishi genetik materialdagi o'zgarishlar va ularning tirik organizmlar uchun ahamiyatini o'rganishdir.
Ushbu maqola maktab dezadaptatsiyasi bo'lgan bolalar va o'smirlarning xulq-atvor xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot davomida 7-17 yoshdagi maktab o'quvchilarining dezadaptatsion buzilishlari aniqlanadi va ularning psixoemotsional reaksiyalari tahlil qilinadi. Maqolada bolalarning stressli vaziyatlarga bo'lgan munosabati, agressiya, o'zini himoya qilish tendentsiyalari va emotsional reaksiyalarining adekvatligi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, bolalarning o'z-o'zini baholash darajasi, frustratsiyaga chidamliligi va muammolarni hal qilish usullari tahlil etiladi.
Ushbu kitobda Rossiya ko'chmas mulk bozori, talabalarning tarjima kompetensiyasini shakllantirish texnologiyalari, advokatlik sirlari, robototexnika o'qitish uchun raqamli vositalar, ekologik inqiroz, depozit siyosati, Windows 10 uchun drayverlar, mikroprotsessor tizimlari, axborot urushlari, bolalar o'yinchoqlar bozori, mehnat munosabatlarida diskriminatsiya, davlat boshqaruvi leksikasi, harorat anomiyalari, talabalarning adaptatsiya jarayoni, Magadan viloyati, Checheniston iqtisodiyoti, neyromarketing, huquqiy ong, tasviriy geometriya va muhandislik grafikasi, pragmatik adaptatsiya masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, mikroprotsessorli himoya tizimlarining afzalliklari va kamchiliklari ham tahlil qilingan.
Ushbu kitob 2018-yilda bo'lib o'tgan