Азот
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu kitob
Ushbu kitob azot birikmalarining sintezi, xossalari va qo'llanilishiga bag'ishlangan. Unda azotning davriy sistemadagi o'rni, atom tuzilishi, tabiatda uchrashi, sanoatda va laboratoriyada olinish usullari batafsil yoritilgan. Shuningdek, azot birikmalarining fizik-kimyoviy xossalari, sintez usullari va ularning turli sohalardagi ahamiyati keng ko'lamda tahlil qilingan. Kitob o'rta maktab, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o'quvchilariga kimyo fanini o'qitishda laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun qo'llanma sifatida tavsiya etiladi.
Ushbu kitobda azotning umumiy xossalari, tabiatda uchrashi, olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, shuningdek, vodorod bilan hosil qilgan birikmalari, xususan ammiak, gidrazin va azid kislota batafsil yoritilgan. Kitob azot birikmalarining ahamiyati va ulardan foydalanish sohalariga ham to'xtalib o'tadi. Ammiakning xossalari, olinishi, laboratoriya va sanoat usullari, ishlatilishi va ahamiyati keng bayon etilgan. Gidrazin va azid kislotalari ham xususiyatlari, olinish usullari va ishlatilishiga ko'ra tahlil qilingan. Kitob azotning tabiatdagi aylanish jarayonini ham o'z ichiga oladi.
Ushbu kitob noorganik kimyo faniga oid bo'lib, azot va uning birikmalarining xususiyatlari, olinishi, ishlatilishi va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Kitobda azotning tabiatda uchrashi, vodorodli va kislorodli birikmalari, kislotalari va tuzlari, shuningdek, azotli o'g'itlar haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu oʻquv-uslubiy majmua «Umumiy kimyoviy texnologiya» fanini oʻqitish uchun tuzilgan boʻlib, DTS talablaridan kelib chiqib, oʻquv rejasi va dasturiga muvofiq ishlab chiqildi. Unda talabalarga ishlab chiqarishda faoliyat koʻrsatayotgan xodimning Mexanik texnologiya qayta ishlanadigan materiallarning faqat shakli va ba’zan fizikaviy xossalari oʻzgarish jarayonlarini oʻrganadi. Kimyoviy texnologiya moddalar tarkibi, xossalari va tuzilishining oʻzgarishi bilan boradigan jarayonlarni hamda bu jarayonlarni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan uskunalarni oʻrganadi. Bunday boʻlish nisbatan shartlidir, chunki ba’zan, moddalarga mexanik ishlov berilganda ularda kimyoviy reaksiyalar ham boradi. Masalan: choʻyan yoki po'latni suyuqlantirib suyuqlanmalarini quyish jarayoni mexanik texnologiyaga kiradi, ammo unda kimyoviy reaksiyalar ham boʻladi, kimyoviy jarayonlar esa oʻz navbatida mexanik jarayonlar bilan birgalikda sodir boʻladi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati, fan bo’yicha nazorat savollari (yozma, og’zaki va test), yakuniy xulosalar, fanda echimini kutayotgan ilmiy muammolar hamda informatsion-metodik ta’minot: darslik va qo’llanmalar, internetdan olish mumkin bo’lgan axborotlar saytlari va qo’shimcha ma’lumotlar keng yoritib berilgan. Ushbu o’quv-uslubiy majmua TMTI Ilmiy Kengashi tomonidan koʻrib chiqilgan va nashrga tavsiya etilgan.
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi kimyo sanoatida azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarishning texnologik jarayonlarini, ularning tarixiy rivojlanishini, ilmiy-texnik taraqqiyotini va kelajakdagi o‘rni, shuningdek, ushbu sohadagi innovatsiyalarni hamda ularning iqtisodiy samaradorligini o‘rganishga bag‘ishlangan. Kitobda ammiak, nitrat kislota, ammoniy sulfat, karbamid, ammoniy nitrat kabi azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarish texnologiyalari, ulardagi katalizatorlar va apparatlar, hamda bu jarayonlarni takomillashtirish yo‘nalishlari atroflicha yoritilgan. Shuningdek, o‘quvchilarning kimyoviy bilimlarini chuqurlashtirish va umumta’lim maktablarida kimyo darslarida foydalanish uchun amaliy tavsiyalar berilgan.
Ushbu kitobda I.A.Abdugafurov, Sh.S.Alimov, A.I.Matkarimovalar tomonidan yaratilgan va kimyo elementlarining asosiy xususiyatlari, ularning davriy jadvaldagi o'rni, fizik va kimyoviy xossalari, qo'llanilishi va tarixi haqida ma'lumot berilgan. Kitob kimyo fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, unda har bir elementga oid matnlar, topshiriqlar, savollar va testlar mavjud. Qo'llanma ingliz tilini o'rganishda va kasbiy bilimlarni chuqurlashtirishda yordam beradi.
Ushbu kitob O'zbekistonda ishlab chiqariladigan mineral o'g'itlar, ularning turlari, xossalari, ishlab chiqarish texnologiyalari va ularni hisoblash usullari bo'yicha batafsil ma'lumot beradi. Kitobda azotli, fosforli, kaliyli o'g'itlar, ammofos, superfosfat, nitrofoska, ammofosfat, karboammofosfat, nitroammofosfat kabi murakkab o'g'itlar ishlab chiqarishning nazariy va texnologik jihatlari, moddiy va issiqlik balanslari hisob-kitoblari, shuningdek, laboratoriya ishlari uchun amaliy mashg'ulotlar keltirilgan. Kitob magistrlarga mineral o'g'itlar ishlab chiqarish texnologiyasini chuqur o'rganish va ushbu sohada muhandislik ko'nikmalarini shakllantirishga yordam beradi. Unda O'zbekistonda mavjud bo'lgan fosforit va kaliy konlari haqida ham ma'lumot berilgan.
Ushbu kitob o'simliklar hayoti uchun muhim element hisoblangan azotning ahamiyatiga bag'ishlangan. Kitobda azotning tabiatdagi aylanishi, o'simliklar tomonidan o'zlashtirilishi, tuproqdagi shakllari va dehqonchilikdagi roli batafsil yoritilgan. Shuningdek, azotli o'g'itlar, ularning turlari va qo'llanilishi ham muhokama qilingan.