🔍

Maktabgacha yoshdagi bolalarda bilingval kompetensiyani shakllantirishning lingvodidaktik asoslari (o‘zbek-ingliz tillari misolida)

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi Oʻzbekiston Respublikasi Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida roʻyxatga olingan. Dissertatsiya maktabgacha taʼlim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutida bajarilgan. Ushbu dissertatsiya avtoreferati oʻzbek, rus va ingliz tillarida chop etilgan. Unda maktabgacha yoshdagi bolalarda bilingval kompetensiyani shakllantirishning lingvodidaktik asoslari tahlil qilingan. Tadqiqotda lingvopsixologik, lingvodidaktik jihatlari, ta'lim metodikasi, o'quv-uslubiy ta'minoti va amaliy natijalar atroflicha o'rganilgan. Tajriba-sinov ishlari Toshkent, Namangan va Sirdaryo viloyatlaridagi maktabgacha ta'lim tashkilotlarida o'tkazilgan. Tadqiqot natijalari bo'yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Kitobda oʻzbek va ingliz tillarini oʻrgatish boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyalar hamda innovatsion metodlar taklif etilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 100.0%

Bilingval talabalarning ikkilamchi lisoniy identivligini shakllantirishning lingvоkognitiv xususiyatlari

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti jahon tilshunosligida bilingvizm (ikki tillilik) hodisasini, xususan, bilingval talabalarning ikkilamchi lisoniy identivligini shakllantirishning lingvistik va kognitiv jihatlarini tadqiq etadi. Tadqiqotda ikkinchi tilni oʻzlashtirishga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, til va madaniyatning oʻzaro aloqadorligi, shaxsning ijtimoiy va lingvistik identivliklari hamda fonetik kompetensiya va til oʻrganish jarayonida shaxsning psixologik holati kabi masalalar atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda xorijiy tillarni oʻrganishda bilingval shaxslarning ustunliklari, ularning kognitiv rivojlanishiga ijobiy ta'siri va madaniyatlararo muloqotga tayyorgarligi ham koʻrsatib oʻtilgan. Tadqiqot natijalari asosida ikkilamchi tilni oʻzlashtirish va lingvistik identivlikni shakllantirish boʻyicha muhim nazariy va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

🔑 Kalit soʻz🎯 100.0%

Bilingval jamiyatda o„zbek diskursidagi kod almashinuvining lingvo-kognitiv aspekti

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekistondagi bilingval jamiyatlarda, xususan, o'zbek diskursida kod almashinuvining lingvokognitiv jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda kod almashinuvining ijtimoiy, madaniy va tilshunoslik omillari, shuningdek, uning shaxsiy identitet va kognitiv jarayonlarga ta'siri tahlil qilinadi. Tadqiqotda kod almashinuvining sabablari, motivatsion omillari va uning til siyosati bilan bog'liqligi ham ko'rib chiqilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekistonda kod almashinuvining mavjud tendensiyalarini va kelajakdagi rivojlanish yo'nalishlarini tushunishga yordam beradi.

🔑 Kalit soʻz🎯 100.0%

Bilingval jamiyatda o‘zbek diskursidagi kod almashinuvining lingvo-kognitiv aspekti

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi Oʻzbekistondagi ikki va koʻp tilli jamiyatlarda tilning kod almashinuvining lingvo-kognitiv aspektlari va identifikatsiyaga ta'sirini tadqiq etadi. Tadqiqotda Oʻzbekistonning lingvistik va madaniy xilma-xilligi, globalizatsiya va texnologiyalarning ta'siri hamda ijtimoiy-madaniy omillarning kod almashinuviga ta'siri atroflicha oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekistonda kod almashinuvining zamonaviy tendensiyalarini, motivatsion omillarini hamda uni til siyosati, ta'lim va ijtimoiy integratsiyaga ta'sirini ochib beradi. "Uzbenglish" termini kiritilgan boʻlib, u oʻzbek va ingliz tillarining oʻziga xos birlashuvini ifodalaydi. Tadqiqotning amaliy ahamiyati kelgusidagi tadqiqotlar uchun metodologik resurs boʻlib xizmat qilishi mumkinligi taʼkidlangan.

🔑 Kalit soʻz🎯 100.0%

Young children beginning to speak in a second language

Ushbu maqola bolalarning ikkinchi tilni o'rganish qobiliyati til instinktiga (tug'ma qobiliyat) bog'liq bo'lishi mumkinligi, bu qobiliyat voyaga yetgan sari susayishi haqida ma'lumot beradi. Bolalarning tilni egallash darajasi kattalarnikidan ustun turadi. Yosh til o'rganuvchilar ona tilisiga xos ravonlikni rivojlantiradilar va talaffuz hamda grammatik xatolarni mustahkamlamaydilar. Til o'rganishda miyaning jarayonlari kattalar va bolalarda turlicha ishlaydi. Ikkinchi tilni o'rganish birinchi tilni o'rganishdan farq qiladi. Yosh bolalar ikkinchi tilni o'rganishda ona tilida allaqachon ma'lum darajada mahorat hosil qilgan bo'ladi. Bu ularga ikkinchi til muhitida kommunikativ strategiyalardan foydalanishga yordam beradi.

🔑 Kalit soʻz🎯 76.7%

Young children beginning to speak in a second language

Ushbu maqolada bolalarning ikkinchi tilni o'rganish qobiliyati til instinkti (tilni o'rganishning tug'ma qobiliyati) bilan bog'liq bo'lib, bu qobiliyat kattalikda susayishi haqida ma'lumot beriladi. Bolalarning ikkinchi tilni o'zlashtirish darajasi kattalarnikidan yuqori bo'lib, ular tilni tabiiy ravishda va xatolarsiz o'rganadilar. Shuningdek, maqolada bolalar va kattalarning til o'rganishdagi neyrologik jarayonlari turlicha ekanligi ta'kidlanadi. Maqolada bolalar ikkinchi tilni o'rganishda ona tilidan farqli strategiyalardan foydalanishi, jumladan, "jimlik davri", "tilda gaplashish" kabi holatlarni o'rganib chiqadi va bu jarayonlarni batafsil tahlil qiladi.

🔑 Kalit soʻz🎯 76.7%

On bilingualism and lexical-semantic interference

Ushbu kitobda turli ilmiy tadqiqotlar to'plami bo'lgan "Hozirgi zamon jahon tadqiqotlari" to'plamining 2017 yildagi 4-sonli (24-son) nashri taqdim etilgan. To'plamda filologiya, tilshunoslik, adabiyotshunoslik, lingvistik tahlil, madaniyatshunoslik kabi keng ko'lamli mavzularni qamrab olgan qator ilmiy maqolalar jamlangan. Maqolalar orasida tilning rivojlanishi, metafora va uning qo'llanilishi, leksikologiya, adabiy asarlarning tahlili, madaniyatlararo muloqot, ijtimoiy hodisalar va boshqa ko'plab qiziqarli mavzular o'rin olgan. Kitob ilmiy-tadqiqot ishlarida foydali manba bo'lib xizmat qiladi.

🔑 Kalit soʻz🎯 75.6%

Билингвал болалар нутқининг психолингвистик тадқиқи

Ushbu dissertatsiya B.A. Shamsiyeva tomonidan yozilgan bo'lib, u bolalarning psixolingvistik rivojlanishini va til kompetensiyasini tadqiq etadi. Tadqiqotda lingvistik, psixologik va ta'limiy jihatlar o'rganilgan bo'lib, xususan, ikki tillilikning bolalar nutqiga ta'siri, ularning tili o'rganish jarayonlari va kompetensiyalari rivojlanishi atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda ilmiy yangiliklar, amaliy ahamiyatga molik tavsiyalar va xulosalar keltirilgan. U yosh bolalarda til va nutq rivojlanishini chuqurroq tushunishga yordam beradi.

🔑 Kalit soʻz🎯 75.5%

Foreign languages

Ushbu o'quv qo'llanma oliy o'quv yurtlarining menejment, iqtisod va marketing yo'nalishlarida tahsil olayotgan talabalarga ingliz tilini o'rgatishga mo'ljallangan. Qo'llanma iqtisodiyotning asosiy tushunchalari, bozor mexanizmlari, pul, aholi, daromad va kambag'allik kabi mavzularni qamrab oladi. Shuningdek, unda mashhur iqtisodchilarning hayoti va faoliyati haqida ma'lumotlar berilgan. Har bir mavzu grammatik mashqlar, lug'at boyligini oshirishga qaratilgan topshiriqlar va mustaqil ishlar bilan mustahkamlanadi.

🔑 Kalit soʻz🎯 75.1%

Language learning in early childhood

Ushbu kitob ikkinchi tilni o'rganish bo'yicha keng qamrovli qo'llanma bo'lib, nazariyalar, tadqiqotlar, sinfda o'qitish usullari va ikkinchi tilni o'rganishdagi individual farqlarni o'z ichiga oladi. Unda til o'rganishga ta'sir qiluvchi omillar, xususan, motivatsiya, qobiliyat va yosh kabi omillarni ko'rib chiqiladi, shuningdek, ta'lim mazmuni ham muhim ekanligini ta'kidlanadi. O'qituvchilar tadqiqot natijalarini o'quvchilarga moslashtirilgan, samarali darslar yaratish uchun qanday qo'llashlari mumkinligi ko'rsatiladi. Kitob ikkinchi tilni o'rganishni, uning qirralarini va o'qitish amaliyotiga qanday ta'sir qilishini tushunishni istagan o'qituvchilar, tadqiqotchilar va tilshunoslar uchun manba hisoblanadi.

🔑 Kalit soʻz🎯 74.6%