Noravshan muhitda o'zaro diffuziya masalalarini sonli modellashtirish
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi
Ushbu kitob yarimo'tkazgichli asboblar va integral sxemalar texnologiyasiga bag'ishlangan bo'lib, unda materialshunoslik, kimyoviy ishlov berish, fotolitografiya, diffuziya, ion implantatsiyasi, epitaksiya, metallanish va boshqa asosiy jarayonlar batafsil yoritilgan. Kitobda, shuningdek, gibrid integral sxemalarni loyihalash va tayyorlash usullari ham ko'rib chiqiladi. Material elektronika va mikroelektronika sohasida tahsil olayotgan talabalar, tadqiqotchilar va mutaxassislar uchun mo'ljallangan.
Ushbu dissertatsiya ikki komponentali muhitlarda nodivergent kross-diffuziya jarayonlarini sonli modellashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu jarayonlarning matematik modellari, sonli yechish usullari, algoritmlari va ularning dasturiy ta'minoti ishlab chiqilgan. Asosiy e'tibor jarayonlarning sifat xossalarini, global yechimning mavjudlik shartlarini o'rganishga qaratilgan. Tadqiqot natijalari amaliy geofizika, mexanika, biologiya va boshqa ko'plab sohalarda qo'llanilishi mumkin.
Ushbu kitob "Yarimo'tkazgichlar va dielektriklar fizikasi" fanidan ma'ruzalar matnidir. Unda yarimo'tkazgichlar va dielektriklarning asosiy fizik xususiyatlari, tuzilishi, zonaviy strukturasi, elektr o'tkazuvchanlik mexanizmlari, kontakt xodisalari, qutblanish hodisalari va ularning texnikada qo'llanilishi kabi masalalar batafsil yoritilgan. Kitob bakalavriat talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, ularga fanning asosiy tushunchalari va qonuniyatlarini o'zlashtirishda yordam beradi.
Ushbu kitob qattiq jismlarning tuzilishi, molekulyar tuzilishi hamda molekulalar, kristallarning tuzilishi haqidagi bilimlarni berishga bag'ishlangan. Unda turli moddalarning tuzilishi, xossalari, atomlararo aloqalari, kristall panjaralari va moddalarning mikroskopik tuzilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu maqola ko'p o'lchovli va turli xil diffuziya tezliklariga ega bo'lgan kvazilinear parabolik tenglamalar tizimi uchun Zeldovich-Barenblatt tipidagi o'ziga o'xshash yechimlarni o'rganadi. Tadqiqotda Cauchy muammosi uchun chekli tezlik xususiyatlari va statistik xulq-atvor tahlil qilinadi. Yechimlarning statistik xulq-atvorini aniqlash uchun sonli usullar va standart tenglamalar usullaridan foydalaniladi. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, yechimlarning statistik xulq-atvori uchun asosiy haddagi koeffitsiyentlar chiziqli bo'lmagan algebraik tenglamalar tizimini qondiradi. Tadqiqotda shuningdek, sekin va tez diffuziya holatlari uchun statistik yechimlarning statistik xulq-atvori o'rganiladi va ushbu yechimlarni aniqlashda qo'llaniladigan usullarning samaradorligi ko'rsatiladi.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Matematika instituti tomonidan chop etilgan "Reaksiya-diffuziya tenglamalarini vizualizatsiya qilish" mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasidir. Unda reaksiya-diffuziya jarayonlarining matematik modellari, ularni yechish usullari va natijalarni vizualizatsiya qilish masalalari ko'rib chiqiladi. Dissertatsiyada neft qazib olish sohasidagi muammolarni modellashtirish uchun neft sanoati misollari ham keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida roʻyxatga olingan. Ushbu tadqiqot ishi Oʻzbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari taraqqiyotining ustuvor yoʻnalishlariga mos ravishda bajarilgan. Tadqiqotning maqsadi parabolik tipdagi nochiziqli xususiy hosilali differensial tenglamalar sistemasi bilan ifodalanuvchi oʻzaro diffuziya masalalarining chiziqsiz matematik modellarini sonli va analitik tarzda oʻrganish, hududlarda namlik va tuz-chang koʻchishi holatlarini monitoring qilish va bashoratlash uchun matematik modellar, hisoblash algoritmlari va dasturiy majmuani ishlab chiqish hamda takomillashtirishdan iborat.
Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi xalq bilimlandirish ministirligi tomonidan A'jinyaz nomidagi No'kis ma'mleketlik pedagogikaliq inistituti talabalari uchun mo'ljallangan "Fizikani woqitiw metodikasi" kafedrasi o'quv qo'llanmasidir. Kitobning asosiy mavzusi - maktab fizikasida zat tuzilishi haqidagi ma'lumotlarni berish. Qo'llanma kristall tuzilishlar, molekulalararo bog'lanishlar, qattiq jismlar, suyuqliklar va gazlarning molekulyar tuzilishi, diffuziya kabi tushunchalarni qamrab oladi. Shuningdek, kitobda Demokrit, Ar-Roziy, Beruniy va Ibn Sinoning atomistik qarashlari, kristall panjaralari modellari, molekulalar va atomlarning o'lchamlari, izomeriya hodisasi, metallarning tuzilishi va xususiyatlari kabi masalalar yoritilgan.
Ushbu kitob yarim o'tkazgichli materiallarga kirishmalarni diffuziyalash jarayonlariga bag'ishlangan. Unda diffuziya nazariyasi, asosiy tenglamalar, jarayonlarning texnologik aspektlari, hamda kremniyda diffuziya qatlamlarini yaratish usullari ko'rib chiqilgan. Kitob talabalar, aspirantlar va mikroelektronika sohasidagi mutaxassislar uchun mo'ljallangan.